Bài viết nghiên cứu hình tượng như là một phương thức tư duy, một hình thái ngôn ngữ biểu hiện sớm nhất của nhân loại phát triển song song cùng ý thức và tiếng nói. Phương thức tư duy này đóng vai trò sáng tạo ra một hệ thống ký hiệu biểu trưng mở đường cho quá trình hình thành của văn hóa, tôn giáo, nghệ thuật và thậm chí cả khái niệm triết học sau này. | VAI TRÒ CỦA NGÔN NGỮ HÌNH TƯỢNG TRONG VĂN HOÁ NGUYÊN THỦY VÀ ĐẶC ĐIỂM PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ HÌNH TƯỢNG Ở NGƯỜI VIỆT CỔ * ĐỖ THỊ MINH THẢO * Lâu nay, việc nghiên cứu thường có xu hướng gắn kết khái niệm hình tượng với lĩnh vực thẩm mỹ, nghệ thuật. Trong nghiên cứu mỹ học, . , là triết gia thuộc đường hướng duy tâm khách quan Đức nửa cuối thế kỷ XVIII, ngoài việc cho thấy tính đặc thù của việc xây dựng hình tượng trong lĩnh vực nghệ thuật còn coi hình tượng nghệ thuật là nền tảng chung cho cả biểu tượng tôn giáo và khái niệm triết học. Ở cách hiểu thứ hai, coi hình tượng như nền tảng chung của mọi phương thức tư duy là một quan điểm khá toàn diện. Trên thực tế, cần nghiên cứu hình tượng như là một phương thức tư duy, một hình thái ngôn ngữ biểu hiện sớm nhất của nhân loại phát triển song song cùng ý thức và tiếng nói. Phương thức tư duy này đóng vai trò sáng tạo ra một hệ thống ký hiệu biểu trưng mở đường cho quá trình hình thành của văn hóa, tôn giáo, nghệ thuật và thậm chí cả khái niệm triết học sau này. Điểm qua các công trình nghiên cứu mỹ học của các học giả trong và ngoài nước, như cuốn Nguyên lý mỹ học Mác-Lênin của Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô, cuốn Mỹ học cơ bản và nâng cao của GS. ốpxiannhicốp, cuốn Giáo trình Mỹ học của tác giả Lê Quốc Bảo., đều có phần lý giải về nguồn gốc, đặc trưng và quy luật xây dựng hình tượng nghệ thuật. Tuy nhiên, * ThS. Trường Đại học Khoa học xã hội & Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. quan niệm chung là đồng nhất hình tượng nghệ thuật với phương thức tư duy hình tượng nói chung. Theo cuốn Nguyên lý Mỹ học MácLênin của Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô, thuật ngữ “hình tượng” được hiểu theo hai nghĩa: “Một là, để chỉ nhân vật trong một tác phẩm nghệ thuật nào đó (đó là trường hợp những hình tượng được gọi là hình tượng cá thể ), và hai là để nêu rõ đặc điểm chung của phương tiện phản ánh cuộc sống, phương tiện này vốn có trong bất cứ một ngành nghệ thuật nào.”1 Như vậy trong cuốn sách nguyên lý mỹ học này, các tác giả
