Trên cơ sở luận giải bảo vệ quyền con người là cơ sở của mô hình bảo hiến phi tập trung của Hoa Kỳ, tác giả phân tích quy trình, thủ tục, phương thức bảo vệ các quyền con người bởi các tòa án Hoa Kỳ, từ đó làm rõ thực trạng vị trí, vai trò của các tòa án Hoa Kỳ trong việc bảo vệ các quyền con người. | Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Luật học, Tâ ̣p 31, Số 4 (2015) 18-25 Bảo hiến với việc bảo vệ quyền con người ở theo mô hình bảo hiến phi tập trung – Nghiên cứu trường hợp Hoa Kỳ Đặng Minh Tuấn* Khoa Luật, ĐHQGHN, 144 Xuân Thủy, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam Nhận ngày 05 tháng 10 năm 2015 Chỉnh sửa ngày 12 tháng 11 năm 2015; Chấp nhận đăng ngày 15 tháng 12 năm 2015 Tóm tắt: Trên cơ sở luận giải bảo vệ quyền con người là cơ sở của mô hình bảo hiến phi tập trung của Hoa Kỳ, tác giả phân tích quy trình, thủ tục, phương thức bảo vệ các quyền con người bởi các tòa án Hoa Kỳ, từ đó làm rõ thực trạng vị trí, vai trò của các tòa án Hoa Kỳ trong việc bảo vệ các quyền con người. Từ khóa: Bảo hiến; tòa án; quyền con người; Hoa Kỳ Bảo hiến có vị trí, vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người. Việc ghi nhận các quyền con người trong Hiến pháp đặt ra trách nhiệm tôn trọng các quyền con người đó của tất cả các cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền. Nếu xảy ra tình trạng vi phạm của bất cứ hành vi công quyền nào thì phải có cơ chế xử lý. Bảo hiến chính là cơ chế xử lý các hành vi công quyền vi phạm các quyền con người, quyền công dân cơ bản do Hiến pháp ghi nhận. của Hoa kỳ xử, theo đó các vấn đề về Hiến pháp do các tòa án có thẩm quyền chung (tòa án thường) xem xét theo thủ tục thông thường. Trong các vụ việc cụ thể, dựa vào các đơn kiện của đương sự và các sự kiện pháp lý cụ thể, các tòa án có thẩm quyền chung phán quyết tính hợp hiến của các đạo luật. Mô hình bảo hiến Hoa kỳ có 4 đặc điểm cơ bản [1]: - Bảo hiến phi tập trung Mô hình này trao quyền kiểm tra tính hợp hiến của các đạo luật cho tất cả các thẩm phán của các tòa án thường gồm Tòa án tối cao và tòa án địa phương (phi tập trung). 1. Bảo vệ quyền con người – Cơ sở của mô hình bảo hiến phi tập trung của Hoa Kỳ Mô hình bảo hiến phi tập trung ở Hoa Kỳ ra đời xuất phát từ một vụ việc nổi tiếng “Marbury chống Madison” năm 1803 do Tòa án tối cao Tòa án tối cao là cơ quan xét xử cao nhất và cuối cùng các vụ việc về .
