Để có thể học tập và giao tiếp, người khiếm thính cũng như tất cả chúng ta đều cần đến ngôn ngữ. Tuy nhiên, do khả năng nghe bị suy giảm nên khả năng giao tiếp bằng lời nói tự nhiên của người khiếm thính rất hạn chế. Vì vậy, để đáp ứng nhu cầu giao tiếp, người khiếm thính phải sử dụng một thứ ngôn ngữ đặc biệt: Ngôn ngữ kí hiệu. | NGÔN NGỮ SỐ 4 2012 MẤY VẤN ĐỀ VỀ CÚ PHÁP CỦA NGÔN NGỮ KÍ HIỆU Ở VIỆT NAM ThS NGUYỄN THỊ PHƯƠNG NGUYỄN ĐỨC TỒN 1. Vài nét về ngôn ngữ kí hiệu Người khiếm thính (người điếc) là một bộ phận dân cư tồn tại khách quan trong xã hội. Họ cũng có đầy đủ các quyền sống, học tập, lao động như những người bình thường khác. Để có thể học tập và giao tiếp, người khiếm thính cũng như tất cả chúng ta đều cần đến ngôn ngữ. Tuy nhiên, do khả năng nghe bị suy giảm nên khả năng giao tiếp bằng lời nói tự nhiên của người khiếm thính rất hạn chế. Vì vậy, để đáp ứng nhu cầu giao tiếp, người khiếm thính phải sử dụng một thứ ngôn ngữ đặc biệt: Ngôn ngữ kí hiệu. Theo Wikipedia tiếng Việt, Ngôn ngữ kí hiệu hay Ngôn ngữ dấu hiệu, Thủ ngữ (sign langguage) là ngôn ngữ chủ yếu được cộng đồng người khiếm thính sử dụng nhằm chuyển tải thông tin qua cử chỉ, điệu bộ, nét mặt thay cho lời nói. Hiện nay, ở Việt Nam, cả ba thuật ngữ Ngôn ngữ kí hiệu, Ngôn ngữ dấu hiệu, Thủ ngữ đều đang được sử dụng để chỉ hệ thống cử chỉ, nét mặt mà người khiếm thính dùng để giao tiếp. Tuy nhiên, theo chúng tôi, hai thuật ngữ Thủ ngữ và Ngôn ngữ dấu hiệu là không thực sự chính xác vì: Thủ ngữ theo tiếng Hán có nghĩa là “ngôn ngữ của đôi tay, ngôn ngữ bằng tay”. Tuy nhiên, tất cả các ngôn ngữ kí hiệu trên thế giới đều có 5 phương tiện và cách thức biểu hiện sau: 1. Vị trí của bàn tay 2. Hình dạng bàn tay 3. Hướng của lòng bàn tay 4. Hướng của chuyển động lòng bàn tay 5. Biểu hiện của nét mặt Như vậy, rõ ràng ngôn ngữ của người khiếm thính không chỉ giới hạn trong sự diễn tả bằng tay mà còn có cả sự biểu hiện bằng nét mặt cũng vô cùng quan trọng. Những sự biểu hiện bằng nét mặt cũng là một phần của hệ thống ngôn ngữ đặc biệt này. Chính bởi vậy, xét về hình thái bên trong, thuật ngữ Thủ ngữ có nội dung ý nghĩa không đủ sức khái quát, nó biểu hiện nội dung ý nghĩa hẹp hơn nội dung cần diễn đạt. Còn thuật ngữ Ngôn ngữ dấu hiệu thì sao? Theo chúng tôi, thuật ngữ này cũng chưa chuẩn, vì lí do sau đây. Trước hết, có
