Về cơ sở hình thành và phát triển của tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt vùng đồng bằng Bắc Bộ - xét dưới góc độ Triết học

Bài viết trình bày: Về hình ảnh hưởng của điều kiện địa - Văn hóa, kinh tế - Xã hội đối với quá trình hình thành và tồn tại tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt vùng đồng bằng Bắc Bộ; Ảnh hưởng của các hình thái tôn giáo, tín ngưỡng đến sự hình thành và tồn tại của tín ngưỡng Mẫu của người Việt vùng đồng bằng Bắc Bộ,. bài viết. | Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 1 - 2012 20 t«n gi¸o vµ d©n téc VÒ C¥ Së H×NH THµNH Vµ PH¸T TRIÓN CñA TÝN NG¦ìNG THê MÉU CñA NG¦êI VIÖT VïNG §åNG B»NG B¾C Bé XÐT D¦íI GãC §é TRIÕT HäC NguyÔn H÷u Thô(*) Ýn ng­ìng thê MÉu lµ mét lo¹i h×nh luËt, ®¹o ®øc, lµ nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ bëi c¸c líp tÝn ng­ìng thê N÷ thÇn, thê cña ý thøc x· héi), ph¶n ¸nh tån t¹i x· T tÝn ng­ìng d©n gian ®­îc tÝch hîp MÉu thÇn vµ thê Tam phñ - Tø phñ víi niÒm tin thiªng liªng vµo quyÒn n¨ng cña MÉu - ®Êng s¸ng t¹o, b¶o trî cho sù tån t¹i vµ sinh thµnh cña tù nhiªn, x· héi vµ con ng­êi. Víi nh÷ng ®Æc tr­ng riªng, tÝn ng­ìng thê MÉu ®· cho thÊy søc sèng cña ý thøc x· héi (h×nh th¸i kh¸c nhau héi vµ chÞu sù quy ®Þnh cña tån t¹i x· héi. TÊt nhiªn chñ nghÜa M¸c còng kh¼ng ®Þnh r»ng c¸c h×nh th¸i ý thøc x· héi trong sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña m×nh lu«n cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi cña nã. Víi c¸ch tiÕp cËn ®ã, cã thÓ thÊy cña nã qua c¸c giai ®o¹n lÞch sö kh¸c r»ng c¬ së kinh tÕ - x· héi (tån t¹i x· chØ ®¬n gi¶n lµ sù ph¶n ¸nh c¸i tån t¹i MÉu chÝnh lµ chÕ ®é n«ng nghiÖp lóa nhau. Trong tÝn ng­ìng thê MÉu, kh«ng x· héi mµ nã ®ang hiÖn h÷u trªn ®ã, mµ h¬n thÕ n÷a chÝnh kh¶ n¨ng thÝch nghi vµ bæ sung c¸i míi vµo néi dung cña m×nh ®· gãp phÇn gióp cho tÝn ng­ìng thê MÉu cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn cho ®Õn ngµy nay. D­íi gãc ®é triÕt häc, chñ nghÜa M¸c cho r»ng tÝn ng­ìng, t«n gi¸o kh«ng ph¶i lµ mét hiÖn t­îng siªu nhiªn thÇn th¸nh ®­îc thÇn linh ban xuèng ®Ó cøu gióp loµi ng­êi, còng ch¼ng ph¶i lµ mét thuéc tÝnh vèn cã cña con ng­êi, mµ t«n gi¸o ch¼ng qua chØ lµ mét hiÖn t­îng x· héi n¶y sinh trong x· héi cña loµi ng­êi trªn nh÷ng c¬ së x· héi nhÊt ®Þnh. T«n gi¸o, tÝn ng­ìng còng gièng nh­ ph¸p héi) cho sù ra ®êi cña tÝn ng­ìng thê n­íc víi gia ®×nh tiÓu n«ng phô quyÒn lµm trung t©m trong mét m«i tr­êng lµng x· khÐp kÝn cña ng­êi ViÖt vïng ®ång b»ng B¾c Bé cïng víi nh÷ng ¶nh h­ëng kh«ng nhá cña (tµn d­) chÕ ®é mÉu hÖ ®· mÊt tr­íc ®ã. TÊt nhiªn, víi t­ c¸ch lµ mét h×nh th¸i ý .