Thánh tổ Từ Đạo Hạnh trong bối cảnh Phật giáo triều Lý xứ Đoài

Bài viết Thánh tổ Từ Đạo Hạnh trong bối cảnh Phật giáo triều Lý xứ Đoài trình bày nội dung về: Nhìn nhận ở tư cách một vị thiền sư, một đơn vị tác gia văn học; Khả dĩ thể hiện gần đúng nhất tiểu sử con người thực Từ Đạo Hạnh; Phạm vi Chùa Láng có thể thấy Thiền sư Từ Đạo Hạnh; Cư sở tiểu truyện Thiền sư Từ Đạo Hạnh được ghi chép trong sách Thiền Uyển tập anh,. chi tiết bài viết. | Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 2012 24 TH¸NH Tæ Tõ §¹O H¹NH TRONG BèI C¶NH PHËT GI¸O TRIÒU Lý Xø §OµI NGUYÔN H÷U S¥N(*) 1. Nh×n nhËn ë t­ c¸ch mét vÞ thiÒn s­, 2. §iÓm cÇn x¸c ®Þnh tr­íc hÕt lµ ph¶i mét ®¬n vÞ t¸c gia v¨n häc, mét danh lùa chän lÊy mét v¨n b¶n gèc, cã ý nghÜa H¹nh (?-1117) - quª sinh ë h­¬ng Yªn tiÓu sö con ng­êi thùc Tõ §¹o H¹nh. Råi nh©n v¨n hãa - lÞch sö, tªn tuæi Tõ §¹o L·ng, tôc gäi lµng L¸ng, nay thuéc ph­êng L¸ng Th­îng, quËn §èng §a (Hµ Néi) - ®· ®­îc sö s¸ch ghi l¹i tõ rÊt sím. §¬n cö mét sè nguån tµi liÖu chÝnh: - Nhµ s­ Tõ §¹o H¹nh, phÇn Ph­¬ng ngo¹i, môc Nh©n vËt, s¸ch An Nam chÝ l­îc (QuyÓn 15) cña Lª Tr¾c, biªn so¹n vµo n¨m 1333(1). - Môc ThiÒn s­ §¹o H¹nh, s¸ch ThiÒn UyÓn tËp anh, biªn so¹n kho¶ng thÕ kØ XII-XIV(2) . - Môc Tõ Lé (§¹o H¹nh) trong s¸ch Th¬ v¨n Lý-TrÇn(3). - Môc Tõ Lé (Tõ §¹o H¹nh) trong s¸ch Tõ ®iÓn v¨n häc (Bé míi) . (4) VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ tõ mét con ng­êi x¸c thùc, vÒ c¬ b¶n cã hµnh tr¹ng tiÓu sö râ rµng, thÕ råi Tõ §¹o H¹nh ®· chuyÓn hãa dÇn thµnh nh©n vËt thÇn linh, truyÒn thuyÕt, nh©n vËt cña truyÖn cæ tÝch nh­ thÕ nµo? Trong suèt gÇn 9 thÕ kØ kÓ tõ khi Tõ §¹o H¹nh qua ®êi cho ®Õn nay, h×nh ¶nh vÒ «ng ®· ®­îc nhËn thøc vµ thÓ hiÖn ra sao trong c¸c nguån th­ tÞch cæ vµ trong t©m thøc d©n gian? Vµ thªm n÷a, cÇn x¸c ®Þnh vÞ trÝ Th¸nh tæ Tõ §¹o H¹nh trong bèi c¶nh PhËt gi¸o triÒu Lý Xø §oµi? c¨n cèt, kh¶ dÜ thÓ hiÖn gÇn ®óng nhÊt tõ trªn c¬ së mét cèt truyÖn bÊt biÕn Êy sÏ liªn hÖ, so s¸nh, chØ ra nh÷ng ph­¬ng diÖn kh¶ biÕn, nh÷ng t×nh tiÕt vµ néi dung huyÒn ¶o ®­îc trÇm tÝch qua thêi gian, khiÕn nã chuyÓn hãa thµnh truyÖn cæ tÝch kh¸c xa víi cèt lâi ban ®Çu. H­íng tíi môc ®Ých trªn, chóng t«i lùa chän tiÓu truyÖn ThiÒn s­ Tõ §¹o H¹nh trong s¸ch ThiÒn UyÓn tËp anh lµm v¨n b¶n gèc, b¶n trôc. S¸ch cho biÕt s­ Tõ §¹o H¹nh thuéc thÕ hÖ thø 12 dßng thiÒn T× Ni §a L­u Chi. §iÒu ®¸ng chó ý ë ®©y lµ phÇn nguyªn chó l¹i chÐp thªm sù kiÖn ng­êi con Sïng HiÒn HÇu ®­îc lËp lµm vua ThÇn T«ng theo