Bản thể luận và đạo đức luận của Phật giáo qua pháp môn

Bài viết Bản thể luận và đạo đức luận của Phật giáo qua pháp môn "bất nhị" trình bày nội dung về: Phật học tiểu từ điển giải thích "bất nhị"; "Bất nhị" trong Duy Ma kinh; Đạo đức luận nhân bản của phật giáo dựa vào bản thể luận, dựa vào quan điểm triết học,. chi tiết tại bài viết. | Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 5 - 2012 3 T«n gi¸o - vÊn ®Ò lÝ luËn vµ thùc tiÔn B¶N THÓ LUËN Vµ §¹O §øC LUËN CñA PHËT GI¸O QUA PH¸P M¤N “BÊT NHÞ” Hµ Thóc Minh (*) “BÊt nhÞ” 不二 hay “v« nhÞ” 无二, Sanskrit xuÊt hiÖn tõ thÕ kØ I - II sau C«ng nguyªn. gi¶i thÝch “bÊt nhÞ” lµ “kh«ng ph©n biÖt võa lµ Bå t¸t Duy Ma CËt (Vimalakirti, gäi lµ “Not-dual”. PhËt häc tiÓu tõ ®iÓn ®èi víi tÊt c¶ mäi hiÖn t­îng”, siªu viÖt T­¬ng truyÒn t¸c gi¶ cña nã võa lµ c­ sÜ nghÜa ®en lµ kh«ng bÞ nhuèm bÈn). Tuy trªn mäi ph©n biÖt. “BÊt nhÞ” (kh«ng ph¶i nhiªn, b¶n Sanskrit hÇu nh­ thÊt truyÒn, cã nhÞ” cßn ®­îc gäi lµ “Ch©n nh­”, “Ph¸p Long §¹i t¹ng kinh cßn l­u tr÷ ba b¶n dÞch c¸i nµy, còng kh«ng ph¶i c¸i kia). “BÊt tÝnh”. Tuy nhiªn, “bÊt nhÞ” th­êng ®­îc xem nh­ lµ ph­¬ng ph¸p thuéc lÜnh vùc nhËn thøc. PhËt häc ®¹i tõ ®iÓn gi¶i thÝch “ph¸p m«n bÊt nhÞ” nh­ sau: “Lµ ph¸p m«n nh»m lµm râ ch©n lÝ tuyÖt ®èi kh«ng ph©n chia”. Ch­¬ng NhËp bÊt nhÞ ph¸p m«n (Ch­¬ng IX trong m­êi bèn ch­¬ng cña Kinh Duy Ma) chuyªn thuyÕt gi¶ng vÒ vÊn ®Ò nµy. “BÊt nhÞ” lµ chØ tr¹ng th¸i siªu viÖt tuyÖt ®èi v­ît khái mäi ®èi lËp t­¬ng ®èi. VÝ dô nh­ to - nhá, cao - thÊp, ®i - vÒ, mét - nhiÒu, “Ph¸p m«n” 法 门 , Sanskrit gäi lµ Dharmaparyaya, cã nghÜa lµ ph­¬ng ph¸p (m«n, c¸nh cöa ®Ó ®i vµo). “Ph­¬ng ph¸p bÊt nhÞ” lµ ph­¬ng ph¸p quan träng nhÊt trong t¸m v¹n bèn ngh×n t­ (chØ vÒ sè nhiÒu) ph­¬ng ph¸p nhËn thøc cña PhËt gi¸o. Nh­ ®· nãi, ph¸p m«n “bÊt nhÞ” xuÊt xø tõ Kinh Duy Ma cËt së thuyÕt, Sanskrit gäi lµ Vimalakirtinirdesa sutra वमलक ित िनदश सू , kinh ®iÓn cña PhËt gi¸o §¹i Thõa b¶y b¶n dÞch H¸n ng÷ nh­ng hiÖn ë Cµn H¸n ng÷ cña Ng« Chi Khiªm (thêi Tam quèc), C­u Ma La ThËp vµ HuyÒn Trang. B¶n l­u hµnh phæ biÕn h¬n c¶ lµ b¶n dÞch H¸n ng÷ cña C­u Ma La ThËp (Kumarajiva 344 - 413) vµo thÕ kØ V. Häc gi¶ Trung Quèc thõa nhËn r»ng qu¸ tr×nh Kinh Duy Ma truyÒn sang vµ ¶nh h­ëng ngµy cµng s©u réng còng lµ lóc mµ PhËt gi¸o Ên §é ®­îc H¸n hãa vµ trë thµnh mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu cña v¨n .