Bài viết Tư tưởng của Jurgen Habermas về tôn giáo trình bày nội dung về: Vài nét tiểu sử và các dòng tư tưởng ảnh hưởng; Các giai đoạn trong tư tưởng về tôn giáo của Habermas; Những yếu tố tác động đến chuyển biến trong quan điểm về tôn giáo của Habermas; Khám phá lại nguồn lực tôn giáo và ngôn ngữ tôn giáo; Tính tự chủ của nhà nước và sự phân li về định chế; Về những mối liên hệ mới giữa lí tính và tôn giáo,. . | 16 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 6 - 2012 TƯ TƯỞNG CỦA JÜRGEN HABERMAS VỀ TÔN GIÁO NguyÔn Xu©n NghÜa(*) 1. Vµi nÐt vÒ tiÓu sö vµ c¸c dßng t vµ chÝnh Apel ®· giíi thiÖu «ng lµm J. víi t tëng cña Heidegger vµ nhÊt lµ tëng ¶nh hëng Habermas (1929) lµ mét trong nh÷ng nhµ triÕt häc vµ x· héi häc §øc cßn sèng, ®îc xem lµ cã ¶nh hëng nhÊt ë Ch©u ¢u vµ Ph¬ng T©y hiÖn nay nãi chung . ¤ng næi tiÕng qua c¸c lÝ thuyÕt, (1) kh¸i niÖm vÒ “tÝnh duy lÝ truyÒn th«ng” (communicative rationality) vµ vÒ “kh«ng gian c«ng céng” (public sphere). C¸c c«ng tr×nh cña «ng tËp trung nghiªn cøu c¬ së cña lÝ thuyÕt x· héi vµ ph¬ng ph¸p luËn, ph©n tÝch c¸c x· héi t b¶n chñ nghÜa tiªn tiÕn vµ nÒn d©n chñ, nghiªn cøu nhµ níc ph¸p quyÒn vµ chÝnh trÞ häc ®¬ng ®¹i. Habermas lín lªn trong mét gia ®×nh viªn chøc. Cha «ng, lµ con mét vÞ môc s vµ cã häc vÞ tiÕn sÜ kinh tÕ ®Ó cã thÓ ®¶m quen víi thuyÕt thùc dông Mü (Peirce), lµm quen c¸c xªmina tranh luËn ë m«i trêng ®¹i häc(2). Còng chÝnh trong thêi gian nµy, lóc míi 24 tuæi, Habermas ®· d¸m phª ph¸n mét “®¹i thô” cña triÕt häc, khi viÕt bµi b¸o “Suy nghÜ víi Heidegger ®Ó chèng Heidegger”, lªn ¸n quan ®iÓm ®Ò cao phong trµo quèc x· cña Heidegger trong t¸c phÈm DÉn nhËp vµo siªu h×nh häc, viÕt n¨m 1935, t¸i b¶n n¨m 1953. N¨m 25 tuæi, Habermas b¶o vÖ luËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc t¹i ®¹i häc Bonn. Tõ n¨m 1956, Habermas lµm trî gi¶ng cho T. Adorno t¹i ViÖn Nghiªn cøu Khoa häc x· héi. ChÝnh n¬i nµy, Habermas ®îc ®µo t¹o vÒ x· héi häc, lµm quen víi M. Horkheimer, H. Marcuse, A. Mitscherlich tr¸ch chøc vô gi¸m ®èc ®iÒu hµnh Phßng vµ trë thµnh mét thµnh viªn cña Trêng lµ ngêi cã c¶m t×nh víi chñ nghÜa quèc thuyÕt phª ph¸n cña trêng ph¸i nµy. Ýt C«ng nghiÖp vµ Th¬ng m¹i Cologne vµ ph¸i Frankfurt vµ chÞu ¶nh hëng lÝ x·. Nhng Habermas do tõng sèng thêi n¨m sau, «ng tr×nh luËn ¸n “BiÕn ®æi c¬ niªn thiÕu díi mét chÕ ®é toµn trÞ vµ sau ®ã, tõ n¨m 1949, chuyÓn sang mét x· héi t¬ng ®èi d©n chñ, «ng lu«n bÞ ¸m .
