Bài viết nghiên cứu giám định loài sán lá gan lớn gây bệnh ở dê tại Việt Nam bằng chỉ thị phân tử. Ở Việt Nam trong những năm gần đây, tỷ lệ nhiễm bệnh sán lá gan ở gia súc và ở người ngày càng gia tăng. Động vật ăn cỏ: trâu, bò, dê, cừu cảm nhiễm với sán lá gan lớn (Fasciola spp.) tàng trữ nguồn bệnh lây sang người. | Tạp chí Công nghệ Sinh học 8(1): 21-27, 2010 NGHIÊN CỨU GIÁM ðỊNH LOÀI SÁN LÁ GAN LỚN (FASCIOLA SPP. ) GÂY BỆNH Ở DÊ TẠI VIỆT NAM BẰNG CHỈ THỊ PHÂN TỬ Nguyễn Thị Giang Thanh1, Triệu Nguyên Trung2, Lê Thanh Hòa3 1 Viện Thú y Viện Sốt rét - Ký sinh trùng và Côn trùng Quy Nhơn 3 Viện Công nghệ sinh học 2 TÓM TẮT Fasciola hepatica và Fasciola gigantica (thuộc họ Fasciolidae) là hai loài gây bệnh sán lá gan ở ñộng vật và người. ðộng vật ăn cỏ: trâu, bò, dê, cừu cảm nhiễm với sán lá gan lớn (Fasciola spp.) tàng trữ nguồn bệnh lây sang người. Ở Việt Nam trong những năm gần ñây, tỷ lệ nhiễm bệnh sán lá gan ở gia súc và ở người ngày càng gia tăng. Chúng tôi ñã khảo sát gen cox1 (Cytochrome C Oxidase subunit I) và gen nad1 (Nicotinamide dehydrogenase subunit I) của hệ gen ty thể và ITS-2 (internal transcribed spacer 2) của hệ gen nhân trên ñối tượng là dê ñể ñánh giá sự biến ñổi di truyền trong quần thể sán lá gan lớn (Fasciola spp.) gây bệnh trên ñối tượng vật chủ khác nhau. Kết quả giải trình trình tự của các gen khảo sát và so sánh với Ngân hàng gen cho thấy, phần lớn các mẫu sán thu thập trên dê ñược thẩm ñịnh thuộc loài Fasciola gigantica; nhưng có một số mẫu lại là trung gian lai giữa F. hepatica (ñực) x F. gigantica (cái), các dạng này cùng tồn tại trong quần thể sán lá gan lớn ở Việt Nam. Hiện tượng lai khác loài (interspecific hybridization) và lai chéo ngược (introgression) ở quần thể sán lá gan ở dê ñược phát hiện ñã làm phức tạp hóa ñặc tính phân tử di truyền của chúng. ðây là những kết quả ñầu tiên nghiên cứu phân tử về biến ñổi di truyền sán lá gan trên dê của ở Việt Nam và thế giới. Từ khóa: Fasciola hepatica, Fasciola gigantica, hệ gen ty thể, lai chéo ngược, lai khác loài, sán lá gan ðẶT VẤN ðỀ Bệnh sán lá gan lớn là bệnh chung của người và gia súc chủ yếu do hai loài Fasciola hepatica và Fasciola gigantica (thuộc họ Fasciolidae) gây nên. Fasciola spp. gây bệnh chủ yếu trên ñộng vật ăn cỏ trâu, bò, cừu, dê, nhưng chúng có khả năng thích ứng và gây bệnh .
