Bài viết trình bày về các khái niệm loài trong phân loại học thực vật. Cho đến nay, đã có hơn 20 định nghĩa về loài. Quan trọng và thường xuất hiện trong các tài liệu chuẩn là loài hình thái - địa lý (hay loài phân loại), loài sinh học, loài tiến hóa, loài chủng loại phát sinh, loài tổng hợp. | TAP CHI SINH HOC 2015, 37(2): 258-264 Vận dụng khái niệm loài trong phân loại học thực vật DOI: VẬN DỤNG KHÁI NIỆM LOÀI TRONG PHÂN LOẠI HỌC THỰC VẬT Trần Đình Lý*, Trần Thế Bách Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, Viện Hàn lâm KH & CN Việt Nam, *trandinhly39@ TÓM TẮT: Loài (species) là một trong những vấn đề cơ bản của phân loại học, hệ thống học và học thuyết tiến hóa. Nó đóng vai trò trung tâm trong lịch sử các bậc phân loại, bởi vì khái niệm loài phản ảnh những nét cơ bản về thế giới quan, phương pháp luận và nhận thức luận của nhà nghiên cứu. Cho đến nay, đã có hơn 20 định nghĩa về loài. Quan trọng và thường xuất hiện trong các tài liệu chuẩn là loài hình thái - địa lý (hay loài phân loại), loài sinh học, loài tiến hóa, loài chủng loại phát sinh, loài tổng hợp. Sau khi phân tích các khái niệm loài chủ yếu, chúng tôi kiến nghị vận dụng khái niệm loài hình thái địa lý trong thực hành phân loại hiện nay. Từ khóa: Loài, loài hình thái địa lý, loài sinh học, loài tiến hóa, loài phát sinh chủng loại. MỞ ĐẦU Thuật ngữ loài (species) xuất hiện thường xuyên trong các tài liệu liên quan đến phân loại học, sinh thái, dược học và nông lâm ngư nghiệp. Cho đến nay, trên thế giới đã phát hiện được hơn loài tảo, loài nấm, loài thực vật bậc cao, khoảng loài động vật. Tuy nhiên, loài là gì và dựa vào tiêu chuẩn nào để xác định loài? cho đến nay các nhà sinh học vẫn chưa có sự thống nhất chung. Trong các tài liệu tiếng Việt đề cập đến 3 khái niệm loài: loài duy danh, loài hình thái và loài sinh học [1, 2, 28] và trong tài liệu dịch công trình của Campbell & Reece (2008) [4] đã nêu thêm loài theo chủng loại phát sinh. Vậy “loài” mà chúng ta đang đề cập và nghiên cứu trong thực tế hiện nay là loài gì? đó là vấn đề mà bài báo này sẽ bàn luận đến. Theo quan niệm ngày nay thì một nhóm sinh vật có quan hệ chủng loại (Phylogenese) với nhau như một loài (species), một chi (genus), một họ (family) là sản phẩm của
