Bài viết này tóm tắt và thảo luận về một số yếu tố điều hòa cis và sự tham gia của chúng vào biểu hiện gen đáp ứng điều kiện bất lợi ở thực vật. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng thảo luận khả năng áp dụng kỹ thuật chỉnh sửa hệ gen với hệ thống CRISPR/Cas9 để thay đổi đặc điểm các yếu tố cis, nhằm tác động vào mức độ biểu hiện của các gen có vai trò đáp ứng với điều kiện bất lợi để tạo ra các giống cây trồng có khả năng chống chịu với điều kiện bất lợi nhưng không mang gen chuyển. | TAP SINH 37(3): 370-383 Vai trò của yếu tố CHI điều hòa cisHOC trong 2015, đáp ứng của thực vật DOI: VAI TRÒ CỦA YẾU TỐ ĐIỀU HÒA CIS TRONG ĐÁP ỨNG CỦA THỰC VẬT VỚI CÁC ĐIỀU KIỆN BẤT LỢI Chu Đức Hà1, Lê Tiến Dũng2* 1 Phòng Sinh học phân tử, Viện Di truyền Nông nghiệp Phòng thí nghiệm Trọng điểm Công nghệ và Tế bào Thực vật, Viện Di truyền Nông nghiệp, *research@ 2 TÓM TẮT: Những thành tựu đạt được gần đây trong nghiên cứu sinh học thực vật, đặc biệt là công nghệ gen và phân tích hệ gen, đã gợi mở ra những hướng đi mới để giải quyết vấn đề an ninh lương thực, đáp ứng với kịch bản biến đổi khí hậu. Yếu tố điều hòa cis định vị trên vùng điều hòa của promoter, là vị trí nhận biết của yếu tố phiên mã, tham gia điều hòa biểu hiện của gen đáp ứng với các điều kiện bất lợi. Một số yếu tố điều hòa cis quan trọng đã được tìm ra như ABRE cảm ứng với ABA, MYBRS và MYCRS đáp ứng hạn, DRE và LTRE cảm ứng với nhiệt độ Gần đây, rất nhiều nghiên cứu đã được công bố liên quan đến vai trò của yếu tố điều hòa cis ở thực vật trong đáp ứng với các điều kiện bất lợi. Bài viết này tóm tắt và thảo luận về một số yếu tố điều hòa cis và sự tham gia của chúng vào biểu hiện gen đáp ứng điều kiện bất lợi ở thực vật. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng thảo luận khả năng áp dụng kỹ thuật chỉnh sửa hệ gen với hệ thống CRISPR/Cas9 để thay đổi đặc điểm các yếu tố cis, nhằm tác động vào mức độ biểu hiện của các gen có vai trò đáp ứng với điều kiện bất lợi để tạo ra các giống cây trồng có khả năng chống chịu với điều kiện bất lợi nhưng không mang gen chuyển. Từ khóa: Biểu hiện gen, cây trồng, chỉnh sửa hệ gen, chống chịu, yếu tố bất lợi, yếu tố điều hòa cis. MỞ ĐẦU Điều hòa phiên mã là một trong những cơ chế phân tử quan trọng và thiết yếu bậc nhất đối với sinh vật. Nghiên cứu quá trình điều hòa phiên mã tác động đến sự đóng/mở hoạt động của gen được xem là chìa khóa để giải quyết các vấn đề liên quan đến tính chống chịu yếu tố bất lợi ở cây trồng. Trình tự
