Bài báo này trình bày kết quả phân tích thành phần hóa học trong tinh dầu từ loài Sa mộc dầu (Cunninghamia konishii Hayata) phân bố ở Hà Giang. nội dung chi tiết tài liệu. | TẠP CHÍ SINH HỌC, 2012, 34(4): 469-472 THÀNH PHẦN HÓA HỌC TINH DẦU GỖ LOÀI SA MỘC DẦU (Cunninghamia konishii Hayata) Ở HÀ GIANG Đỗ Ngọc Đài1, Nguyễn Quang Hưng2 1 2 Đại học Vinh, daidn23@ Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật TÓM TẮT: Thành phần hóa học tinh dầu trong gỗ của loài Sa mộc dầu C. konishii ở Hà Giang đã được nghiên cứu. Hàm lượng tinh dầu đạt 0,8% (theo nguyên liệu khô không khí). Có 34 hợp chất đã được xác định (chiếm 97,3% tổng lượng tinh dầu). Thành phần chính của tinh dầu gồm α-terpineol (36,6%), αcedrol (29,8%), cis-α-dehydro terpineol (5,6%), borneol (4,6%), camphor (4,4%) và α-cedren (3,4%). Đây là nguồn α-terpineol và α-cedrol có thể khai thác trong tự nhiên. So sánh với thành phần chính trong tinh dầu của cùng loài Sa mộc dầu C. Konishii, có phân bố ở Pù Mát và Xuân Nha thì đây có thể là một chemotyp mới (chemotyp α-terpineol) của loài loài Sa mộc dầu C. konishii ở Việt Nam. Từ khóa: Cupressaceae, Cunninghamia konishii, α-terpineol, α-cedrol, tinh dầu, Hà Giang. MỞ ĐẦU Sa mộc dầu (Cunninghamia konishii Hayata) phân bố chủ yếu ở khu vực núi cao từ 1200-1600 m hỗn giao với pơ mu và cây lá rộng thường xanh ở trên các giông núi tạo thành tầng nhô. Ở Việt Nam, Sa mộc dầu phân bố ở Hà Giang (Tây Côn Lĩnh), Sơn La (Xuân Nha), Nghệ An (Quế Phong; Quỳ Hợp: Con Cuông), Thanh Hóa (Xuân Liên). Trên thế giới loài này có ở Đài Loan, Trung Quốc (Phúc Kiến), Lào (Hủa Phăn) [5]. Đây là nguồn gen quý và độc đáo của Việt Nam. Loài thuộc yếu tố Đông Á. Gỗ nhẹ, có thớ mịn và mùi thơm, bền, có giá trị sử dụng lớn để đóng đồ dùng gia đình, lợp nhà [2]. Chưa có nhiều công trình nghiên cứu về hóa học của loài Sa mộc dầu (C. konishii). Từ gỗ đã phân lập được các diterpenoit mới như: 12b,19dihydroxymanoyl oxit, 8(17),13-labdadien-12,15olid-19-oic axit, 12,15-epoxy-8(17),13-labdadien18-oic axit, 8a-hydroxy-11E,13Z-labdadien-15-al, (13R)-13-hydroxy-8(17), 11E,14-labdatrien-18-oic axit, manool [7]. 3 hợp chất sesquiterpenes là konishiol, cadalenol, 3-cedranol
