Trong nghiên cứu này, với mục đích thu được tái tổ hợp có hoạt tính HA cao dùng để chế vaccine phòng cúm A/H5N1 cho gia cầm chúng tôi tiến hành tối ưu mã bộ ba và biểu hiện gen mã hoá cho kháng nguyên của virus cúm A/H5N1 trong P. pastoris X33. | TẠP CHÍ SINH HỌC, 2013, 35(2): 255-264 BIỂU HIỆN GEN ĐƯỢC CẢI BIẾN MÃ CÓ HOẠT TÍNH SINH HỌC TRONG NẤM MEN PICHIA PASTORIS X33 Võ Viết Cường1, Lê Thị Huệ2, Đỗ Thị Huyền2*, Lê Quỳnh Giang2, Nguyễn Thị Quý2, Trương Nam Hải2 1 2 Trung tâm nhiệt đới Việt-Nga Viện Công nghệ sinh học, Viện Hàn lâm KH & CN Việt Nam, *dohuyen@ TÓM TẮT: Bên cạnh ảnh hưởng của điều kiện lên men và promotor thì mức độ biểu hiện protein ngoại lai trong Pichia pastoris còn phụ thuộc các yếu tố liên quan đến quá trình phiên mã và dịch mã như: chỉ số phù hợp gen ngoại lai với chủng biểu hiện; sự ưu tiên sử dụng các mã bộ ba của P. pastoris; hàm lượng GC và sự phân bố GC dọc theo gen. Để thu được tiểu phần HA1 () của kháng nguyên hemagglutinin H5 có hoạt tính sinh học làm cơ sở cho việc tạo vaccine phòng cúm A/H5N1 cho gia cầm, chúng tôi tiến hành tối ưu mã bộ ba gen có kích thước 1 kb của virus cúm A/H5N1 phù hợp với hệ biểu hiện nấm men P. pastoris X33. Gen sau khi được cải biến () có CAI đạt 0,98, hàm lượng trung bình GC từ 41,93 giảm xuống 36,64%. Tần suất sử dụng các mã bộ ba ở mức phù hợp 91-100% tăng mạnh từ 44% trước cải biến lên 94% và không còn các mã bộ ba hiếm. Sau khi tối ưu mã bộ ba, gen được ghép nối vector pPICZαmha và nhân dòng trong E. coli DH10b. Vector sau đó được biến nạp vào nấm men P. pastoris X33. Protein tái tổ hợp được tổng hợp dưới sự điều khiển của promotor AOX1 có kích thước 50-70 kDa và tiết ra ngoài môi trường sau 72 giờ nuôi cấy, nhiệt độ 30oC, pH môi trường cảm ứng 6,7 đến 7,2, với chất cảm ứng 1% methanol. tái tổ hợp liên kết đặc hiệu với kháng thể thỏ kháng virus cúm A/H5N1 và có hoạt tính ngưng kết hồng cầu gà ở độ pha loãng mẫu 26. Từ khóa: Chỉ số phù hợp mã bộ ba, cúm gia cầm A/H5N1, P. pastoris X33, protein tái tổ hợp. MỞ ĐẦU P. pastoris là một trong những hệ biểu hiện eukaryote được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu biểu hiện các protein ngoại lai, đặc biệt là các gen
