Bài báo này công bố hoạt tính sinh học của một số hợp chất phân lập từ cây Cẩm lai. Nhiều loài thực vật thuộc chi Trắc (Dalbergia L.) thường được sử dụng làm thuốc trong y học cổ truyền Việt Nam. Đến nay, mới chỉ có một số nghiên cứu về đặc điểm sinh học, phân bố của chi Dalbergia L. mà chưa có nghiên cứu về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học. | TẠP CHÍ SINH HỌC 2013, 35(4): 439-444 HOẠT TÍNH SINH HỌC CỦA MỘT SỐ HỢP CHẤT PHÂN LẬP TỪ GỖ CÂY CẨM LAI (Dalbergia oliveri Gamble ex Prain) Phạm Thanh Loan1, Trần Huy Thái2*, Phan Văn Kiệm3, Hoàng Lê Tuấn Anh3, Châu Văn Minh3, Đỗ Thị Thảo4, Trần Thị Sửu5 1 Trường Đại học Hùng Vương, Phú Thọ Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, Viện Hàn lâm KH & CN Việt Nam, *thaiiebr@ 3 Viện Hóa sinh biển, Viện Hàn lâm KH & CN Việt Nam 4 Viện Công nghệ sinh học, Viện Hàn lâm KH & CN Việt Nam 5 Trường Đại học Tân Trào, Tuyên Quang 2 TÓM TẮT: Nhiều loài thực vật thuộc chi Trắc (Dalbergia L.) thường được sử dụng làm thuốc trong y học cổ truyền Việt Nam [1, 3]. Đến nay, mới chỉ có một số nghiên cứu về đặc điểm sinh học, phân bố của chi Dalbergia L. mà chưa có nghiên cứu về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học. Nghiên cứu của chúng tôi về hoạt tính sinh học của 10 hợp chất phân lập từ loài Dalbergia oliveri cho thấy, hoạt chất số (9) (6aR,11aR)-3,8-dihydroxy-9-methoxypterocarpan và hoạt chất số (10) 3hydroxy-9 methoxyterocarpan có hoạt tính gây độc tế bào rất tốt với giá trị IC50 nằm trong khoảng từ 3,76-7,09 g/ml. Trong thử nghiệm sinh học xác định hoạt tính chống oxy hóa in vitro trên tế bào gan phân lập trực tiếp dưới tác động của H2O2, hoạt chất (9) (6aR,11aR)-3,8-dihydroxy-9-methoxypterocarpan, đã thể hiện hoạt tính mạnh nhất so với các chất nghiên cứu khác với giá trị ED50 là 31,46 g/ml. Tuy nhiên, cả 10 hợp chất nói trên không cho thấy hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định. Từ khóa: Dalbergia oliveri, hoạt tính gây độc tế bào, hoạt tính chống ô xi hóa, hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định. MỞ ĐẦU Chi Trắc (Dalbergia L.) ở Việt Nam có khoảng 27 loài, trong đó nhiều loài trong chi này được sử dụng làm thuốc chữa các bệnh về tiêu hóa, ho suyễn, xương khớp và mụn nhọt [1,3]. Cây Cẩm lai có tên khoa học là Dalbergia oliveri Gamble ex Prain, thuộc chi Trắc (Dalbergia L.) họ Đậu (Fabaceae). Cây thường mọc ở nơi ẩm ven sông suối, nơi đất tương đối bằng hay mọc .
