Mục tiêu của nghiên cứu này là sử dụng các chỉ thị phân tử control region (CR mtDNA) và 16S mtDNA của DNA ti thể để xác định sự đa dạng di truyền của quần thể cá trích Sardinella gibbosa ở các vùng biển Phú Quốc, Nha Trang, Đà Nẵng, Cát Bà, đồng thời xác định cấu trúc quần thể của loài cá trích ở vùng biển Việt Nam. | TẠP CHÍ SINH HỌC 2014, 36(1se): 180-188 NGHIÊN CỨU CẤU TRÚC QUẦN THỂ LOÀI CÁ TRÍCH Sardinella gibbosa Bleeker, 1849 (Clupeiformes: Clupeidae) TẠI VÙNG BIỂN VIỆT NAM Đặng Thúy Bình1*, Nguyễn Thị Bảo Châu2, Bùi Kim Lý2 1 Viện Công nghệ sinh học và Môi trường, Trường Đại Học Nha Trang, *binhdangthuy@ 2 Trường Đại học Nha Trang TÓM TẮT: Cá trích có khoảng 50 giống gồm rất nhiều loài, phân bố rộng, chủ yếu sống ở tầng nước mặt, di chuyển thành từng đàn và không di cư xa. Mẫu cá trích Sardinella gibbosa Bleeker, 1849 được thu từ Phú Quốc, Khánh Hòa, Đà Nẵng và Cát Bà. Cây đa dạng loài được xây dựng dựa trên thuật toán neightbour joining sử dụng trình tự vùng gen điều khiển (Control region-CR) và 16S của DNA ti thể của các quần đàn S. gibbosa. Mạng lưới haplotype được xây dựng dựa trên phần mềm Network sử dụng tính năng Network Draw. Kết quả cho thấy vùng gen điều khiển (1122 bp) của 80 cá thể có tổng số 32 haplotype được phát hiện với đa dạng haplotype là h=0,916±0,00041. Đối với gen 16S (550 bp) của 81 cá thể có tổng số 31 haplotype được phát hiện và đa dạng haplotype là h=0,804±0,0017. Mạng lưới haplotype cho thấy sự kết nối rộng rãi giữa các quần thể cá trích S. gibbosa dọc theo bở biển Việt Nam trừ quần thể ở Phú Quốc. Hệ thống dỏng chảy đại dương và dòng chảy sông Mê Kông được cho là rào cản sinh học cho sự phát tán ấu trùng và sự hình thành các quần thể cá trích theo vùng biển. Từ khóa: Sardinella gibbosa, gen điều khiển, mạng lưới haplotype, Việt Nam. MỞ ĐẦU Sardinella gibbosa là loài thuộc giống Sardinella, một trong những loài cá có giá trị kinh tế cao thuộc họ Clupeidae, đây là một đối tượng quan trọng của nghề cá tại Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung [3, 6]. Cá trích là loài phát triển nhanh, phân bố rộng và đặc điểm sống phản ánh sự nóng lên của đại dương do biến đổi khí hậu [7, 8]. Các dòng chảy dọc theo bờ biển Việt Nam tạo ra khả năng kết nối rộng rãi giữa các quần thể sinh vật biển, trừ các khu vực ven biển phía tây nam của Việt Nam gần
