Lấy huyền thoại làm đối tượng phản ánh, suy ngẫm, truyện ngắn huyền thoại đã tạo nên nét độc đáo riêng của đời sống văn học Việt Nam đương đại. Với tư cách là một thành tố xa xưa và lâu bền trong lòng văn hóa Việt, huyền thoại tồn tại và di truyền như một cấu trúc bền vững trong tâm trí cộng đồng. | GIẢI HUYỀN THOẠI TRONG TRUYỆN NGẮN HUYỀN THOẠI VIỆT NAM TRẦN THỊ LÝ – NGUYỄN VĂN THUẤN Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế Tóm tắt: Lấy huyền thoại làm đối tượng phản ánh, suy ngẫm, truyện ngắn huyền thoại đã tạo nên nét độc đáo riêng của đời sống văn học Việt Nam đương đại. Với tư cách là một thành tố xa xưa và lâu bền trong lòng văn hóa Việt, huyền thoại tồn tại và di truyền như một cấu trúc bền vững trong tâm trí cộng đồng. Các nhà văn hiện đại, trong nỗ lực sáng tạo đã vừa giải huyền thoại vừa tái cấu trúc huyền thoại, đem lại cho huyền thoại sức sống mới mang màu sắc nghệ thuật độc đáo của diễn ngôn cá nhân. Từ khóa: Huyền thoại, Truyện ngắn huyền thoại, diễn ngôn, giải huyền thoại 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Huyền thoại luôn biến đổi và đổi mới theo từng quan niệm, từng thời đại. Vì thế, trong bài viết này của chúng tôi, khái niệm huyền thoại (mythe) không chỉ được hiểu là “những câu chuyện mà một nền văn hoá nhất định tin là thực, những câu chuyện này sử dụng cái siêu nhiên để cắt nghĩa những sự kiện tự nhiên, để giải thích bản chất của vũ trụ và con người” [2] mà còn được hiểu “là một ngôn từ” [3, tr. 289]. Nhưng không phải ngôn từ nào cũng được gọi là huyền thoại mà phải đảm bảo các điều kiện: 1) đó phải là một thông điệp, 2) nó được biểu đạt bởi phương thức huyền thoại, 3) là một hệ thống kí hiệu thứ hai, một siêu ngôn ngữ, 4) phải được xã hội sử dụng. Truyện ngắn huyền thoại, trong quan niệm của chúng tôi, được dùng một cách ước lệ chỉ một thể tài của truyện ngắn, đó là các truyện ngắn có sử dụng các yếu tố huyền thoại như một chất liệu để tái hiện, tái thiết huyền thoại hay mượn nó để nói đến những vấn đề của tự nhiên, xã hội, con người hiện đại. Truyện ngắn huyền thoại sử dụng các yếu tố huyền thoại (nhân vật, sự kiện, chi tiết, thời gian, không gian, biểu tượng, motif, yếu tố kì ảo.) như một chất liệu, một tư duy để tái hiện, tái thiết huyền thoại hoặc mượn nó để nói đến những vấn đề của tự nhiên, xã hội, con người hiện đại. Ví như huyền thoại thường tôn vinh .
