375 mẫu cá chẽm (Lates calcarifer), chiều dài < 15cm, được thu từ 32 đàn cá nuôi trong khu vực Khánh Hòa đã được kiểm tra và phát hiện 14 loài ký sinh trùng, trong đó có 9 loài ngoại ký sinh và 5 loài nội ký sinh. Bệnh do trùng bánh xe (giống Trichodina) và do sán lá đơn chủ (Monogenea) thường xuyên xuất hiện và gây tác hại ở cá chẽm nuôi. Formalin với các nồng độ từ 150-250 ppm và chiết xuất từ củ tỏi với nồng độ 700-900ppm đã được sử dụng để trị hai bệnh này ở cá chẽm. Kết quả trị bệnh đã xác định rằng, formalin 250ppm hoặc chiết xuất từ tỏi 900ppm đã đạt hiệu quả cao trong trị bệnh do trùng bánh xe hoặc sán lá đơn chủ ký sinh ở cá chẽm. | Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 4/2013 THOÂNG BAÙO KHOA HOÏC THÀNH PHẦN LOÀI VÀ THỬ NGHIỆM TRỊ BỆNH DO KÝ SINH TRÙNG GÂY RA TRÊN CÁ CHẼM (Lates calcarifer Bloch 1790) NUÔI TẠI KHÁNH HÒA PARASITE SPECIES COMPOSITION AND THE TREATMENT TRIALS FOR PARASITIC DISEASES OF SEABASS (Lates calcarifer Bloch 1790) CULTURED IN KHANH HOA Phan Văn Út1 Ngày nhận bài: 21/6/2012; Ngày phản biện thông qua: 03/6/2013; Ngày duyệt đăng: 10/12/2013 TÓM TẮT 375 mẫu cá chẽm (Lates calcarifer), chiều dài 80% trùng bánh xe ký sinh trên da, vây và mang của cá chẽm, cá hoàn toàn khỏe và không có dấu hiệu bị sốc. Mức độ nhiễm trùng bánh xe ở nghiệm thức đối chứng đã không giảm mà còn tăng cao hơn so với trước 58 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG khi thí nghiệm. Tuy nhiên với các nồng độ sử dụng trong thí nghiệm này chưa tiêu diệt được 100% trùng bánh xe ký sinh. Do vậy, có thể tăng nồng độ hoặc tăng thời gian tắm cho cá chẽm bằng dịch chiết xuất từ củ tỏi để hiệu quả trị bệnh triệt để hơn. Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Trên thế giới, đã có nghiên cứu dùng chiết xuất tỏi để trị bệnh trung bánh xe (Trichodina). Chanagun Chitmanat et al, 2005 thử nghiệm trên cá rô phi trong 2 tuần với nồng độ 800ppm ở điều kiện nhiệt độ là 260C và pH là đã tiêu diệt triệt để ký sinh trùng này. . Kết quả trị bệnh sán lá đơn chủ ký sinh trên da Cá chẽm bị bệnh và chết rãi rác do sán lá đơn chủ Neobenedenia melleni ký sinh ở da gây ra Số 4/2013 (với tỷ lệ nhiễm 100%, cường độ nhiễm trùng/cá) đã được chữa trị bằng formalin (150ppm; 200ppm; 250ppm) và chất chiết xuất từ tỏi (700ppm; 800ppm; 900ppm), ở điều kiện nhiệt độ nước 29-300C, pH = 7,9-8,1, độ mặn 32‰. Sau 30 phút tắm hóa chất, cá thí nghiệm được nuôi trong môi trường nước sạch, kiểm tra mức độ nhiễm sán lá đơn chủ sau 48h. Tỷ lệ % ký sinh trùng giảm sau thí nghiệm được trình bày ở hình 5. Hình 5. Phần trăm (%) sán đơn chủ giảm so với trước khi tắm cho cá chẽm bằng formalin và dịch tỏi ở các nồng độ khác nhau Sau khi tắm .
