Tầm quan trọng của khoa học đối với đổi mới công nghệ ngày càng thúc đẩy mạnh mẽ cải cách luật pháp bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với tổ chức nghiên cứu công và các trường đại học; xu thế này diễn ra không chỉ tại các nước phát triển mà ngày càng mở rộng ở những nền kinh tế mới nổi. Bài viết này sẽ tổng hợp những nét cơ bản về sở hữu trí tuệ trong nền kinh tế đang phát triển ở nước ta. | 62 Từ mô hình chuyển giao trí thức đến hoạt động đổi mới TỪ MÔ HÌNH CHUYỂN GIAO TRI THỨC ĐẾN HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI SỞ HỮU TRÍ TUỆ: XU THẾ TOÀN CẦU, VẤN ĐỀ ĐỐI VỚI VIỆT NAM TS. Lê Thành Ý Hội Thông tin KH&CN Việt Nam ThS. Hoàng Văn Tuyên Viện Chiến lược và Chính sách KH&CN Tóm tắt: Tầm quan trọng của khoa học đối với đổi mới công nghệ ngày càng thúc đẩy mạnh mẽ cải cách luật pháp bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với tổ chức nghiên cứu công và các trường đại học; xu thế này diễn ra không chỉ tại các nước phát triển mà ngày càng mở rộng ở những nền kinh tế mới nổi. Kinh nghiệm của các nước tiên tiến tạo cơ hội mở rộng chuyển giao công nghệ, nhưng cũng đặt các nước đang phát triển trước nhiều thách thức nhằm đưa kết quả nghiên cứu vào sản xuất. Từ mô hình chuyển giao tri thức qua các thời kỳ, bài viết tổng hợp những nét cơ bản về sở hữu trí tuệ trong nền kinh tế đang phát triển ở nước ta. 1. Mô hình chuyển giao tri thức, xu thế phát triển toàn cầu Tại nhiều nước phát triển, đại học và tổ chức nghiên cứu công (Public Research Organization - PRO) có vai trò thiết yếu đối với phát triển kinh tế xã hội; đây là nguồn lực sáng tạo, xuất phát của quá trình chuyển giao tri thức và tạo lợi thế phát triển kinh tế. Qua nhiều thập niên, quá trình này đã chuyển hóa từ mô hình “khoa học mở” sang “nhượng quyền” và những năm gần đây là mô hình “đổi mới”. Trong mô hình khoa học mở (Open Science - OS), tổ chức nghiên cứu công (PRO) không nắm giữ quyền SHTT, nhưng kết quả nghiên cứu được thừa nhận là nguồn lực đổi mới. Khi kết quả khoa học được công bố, bất cứ ai cũng có quyền sử dụng. PRO được phép hợp đồng với công nghiệp để phát triển công nghệ; song trong nhiều trường hợp, ngành công nghiệp lại sở hữu kết quả nghiên cứu và bằng sáng chế nhằm bảo vệ sự phát triển lâu dài. Với bản chất của mô hình khoa học mở, người sử dụng kết quả chỉ có nghĩa vụ hàm ơn về đạo đức đối với nguồn tri thức và tiến bộ công nghệ được chia sẻ. Mặc dù không nắm giữ và quản lý tài sản trí tuệ; nhưng mô hình
