Bài viết này giới thiệu nội dung khoa học và triển vọng ứng dụng trong y học từ những thành tựu của giải Nobel Y học năm 2012, đồng thời phân tích một số hạn chế của các loại tế bào được tạo ra bằng phương pháp này và một số vấn đề kỹ thuật còn cần được giải quyết. | TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2012 THÔNG TIN Y HỌC: GIẢI THƯỞNG NOBEL Y HỌC NĂM 2012: NỘI DUNG KHOA HỌC VÀ TRIỂN VỌNG ỨNG DỤNG CỦA NHỮNG PHÁT MINH ĐƯỢC GIẢI TÓM TẮT Giải thưởng Nobel về Y học năm 2012 đã được trao cho TS. John Gurdon và TS. Shinya Yamanaka với các công trình nghiên cứu trong lĩnh vực chuyển nhân tế bào soma và nghiên cứu tế bào gốc (TBG). Các nghiên cứu này được thực hiện cách nhau hơn 40 năm, theo hai cách tiếp cận khác nhau, nhưng có điểm chung là đều tái lập trình bộ máy di truyền của tế bào trưởng thành đã biệt hóa, làm cho chúng trở về trạng thái sơ khai của TBG vạn tiềm năng, có khả năng phát triển thành tất cả các loại tế bào cần thiết của một cơ thể. Trên bình diện khoa học, những phát minh này đã làm thay đổi lớn nhận thức của nhân loại về quá trình biệt hóa tế bào và tính uyển chuyển (hay mềm dẻo - plasticity) của trạng thái đã biệt hóa của tế bào. Về ý nghĩa thực tiễn trong lĩnh vực y học, bằng nhiều phương pháp, các nhà khoa học này có thể tạo ra tế bào vạn tiềm năng giống TBG phôi, có đặc điểm di truyền phù hợp với người bệnh. Từ những tế bào này, có thể tạo ra các tế bào và mô mới để chữa bệnh bằng liệu pháp TBG và y học tái tạo, vượt qua được khó khăn về thiếu tế bào, mô, tạng để cấy ghép. Tuy nhiên, vẫn còn một số trở ngại kỹ thuật cần vượt qua để có thể ứng dụng vào điều trị bệnh cho người. Hơn thế nữa, ngay cả khi có thể ứng dụng được, các tế bào này cũng có giới hạn nhất định. Bài viết này giới thiệu nội dung khoa học và triển vọng ứng dụng trong y học từ nh÷ng thành tựu của giải Nobel Y học năm 2012, đồng thời phân tích một số hạn chế của các loại tế bào được tạo ra bằng phương pháp này và một số vấn đề kỹ thuật còn cần được giải quyết. * Từ khóa: Giải Nobel Y học 2012; Tái lập trình tế bào; Tế bào vạn tiềm năng. MỞ ĐẦU Tất cả các tế bào trong cơ thể mỗi người đều có cùng nguồn gốc từ một tế bào ban đầu là zygote, được hợp nhất từ tinh trùng của người cha và trứng của người mẹ. Zygote là tế bào toàn năng, từ đây phân chia
