Bài viết trình bày Biển có vai trò quan trọng trong đời sống của cư dân Kiên Giang. Văn học dân gian Kiên Giang phản ánh những hiểu biết về biển và khả năng thích nghi, ứng phó với biển từ rất xưa của cư dân,. . | Trần Thị Hoàng Mỹ Biển trong văn học dân gian Kiên Giang BIỂN TRONG VĂN HỌC DÂN GIAN KIÊN GIANG Trần Thị Hoàng Mỹ Trường Đại học Cửu Long TÓM TẮT Biển có vai trò quan trọng trong đời sống của cư dân Kiên Giang. Văn học dân gian Kiên Giang phản ánh những hiểu biết về biển và khả năng thích nghi, ứng phó với biển từ rất xưa của cư dân. Biển trong văn học dân gian Kiên Giang được thể hiện trong các quan niệm về địa danh, địa hình; quan niệm về nghề nghiệp liên quan đến biển và quá trình giao thương trên biển; quan niệm về kinh nghiệm đi biển và chọn sản phẩm ẩm thực; về lối sống, tính cách, việc đối nhân xử thế; về sản vật biển Cư dân tại vùng đất Kiên Giang đã hình thành cho mình những đặc trưng văn hóa biển có phần tương đồng nhưng cũng có phần dị biệt so với văn hóa biển các tỉnh, thành khác khác trên cả nước. Từ khóa: biển, văn học, dân gian, Kiên Giang 1. Đặt vấn đề đồng, đoàn kết, gắn bó với nhau. Ngay từ xưa, các đô thị sầm uất ở vùng này đều gần biển, nổi tiếng nhất có thể kể đến là cảng Tà Keo (thuộc nền văn hóa Óc Eo), cảng quốc này hưng thịnh khoảng thế kỷ thứ IV. Một cảng quốc khác cũng không kém phần phát triển là cảng quốc Hà Tiên hưng thịnh vào thế kỷ thứ XVIII. Cả hai cảng biển, xét về vị trí địa lý đều nằm trong địa phận cổ của tỉnh Kiên Giang ngày nay. Chính vì vậy, sự tác động của biển lên đời sống tâm lý – xã hội vùng này khá sâu sắc. Trong quá trình điều tra điền dã về từ ngữ chỉ nghề biển ở tỉnh Kiên Giang, chúng tôi thu thập được một số truyền thuyết, ca dao, hò, vè liên quan đến biển. Điều này chứng tỏ: trong quá trình tiếp xúc, khai thác các nguồn lợi từ biển, cư dân tỉnh Kiên Giang, đặc biệt là dân “hạ bạc” và những cư dân làm nghề liên quan đến biển đã hình thành cho mình một kho tàng văn học dân gian về biển vô cùng phong phú. “Văn hóa Việt Nam là một phức thể bao gồm ba yếu tố: văn hóa đồng bằng, văn hóa núi và văn hóa biển”[6: 478], Kiên Giang là một vùng đất hội tụ đủ 3 yếu tố ấy. Trong ba yếu tố văn hóa nói trên, biển chiếm một vị
