Vừa là một trong những cuốn tiểu thuyết vĩ đại nhất mọi thời, vừa là tác phẩm phong phú bậc nhất yếu tố hội giả trang, Don Quixote của Cervantes xứng đáng là đối tượng nghiên cứu của một công trình có qui mô từ hệ lí thuyết văn hóa trào tiếu dân gian do Bakhtin đề xuất. Bài viết này là chìa khóa mở ra thế giới hình tượng hội hè đặc sắc của cuốn tiểu thuyết. | TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, TRƯỜNG ðH KHOA HỌC HUẾ TẬP 1, SỐ 2 (2014) KHÔNG GIAN VÀ THỜI GIAN NGHỆ THUẬT TRONG TIỂU THUYẾT DON QUIXOTE CỦA CERVANTES – TỪ LÍ THUYẾT VĂN HÓA TRÀO TIẾU DÂN GIAN Phan Trọng Hoàng Linh Khoa Ngữ văn, Trường ðại học Khoa học Huế Email: phantronghoanglinh@ TÓM TẮT Vừa là một trong những cuốn tiểu thuyết vĩ ñại nhất mọi thời, vừa là tác phẩm phong phú bậc nhất yếu tố hội giả trang, Don Quixote của Cervantes xứng ñáng là ñối tượng nghiên cứu của một công trình có qui mô từ hệ lí thuyết văn hóa trào tiếu dân gian do Bakhtin ñề xuất. Và nếu tiến hành một công trình như thế, bước ñi ñầu tiên hẳn phải bắt ñầu từ hai phương diện thời gian và không gian nghệ thuật. Thế giới hình tượng ñặc thù chất trào tiếu dân gian của Don Quixote ñược bao trùm trong thời gian lễ hội và không gian quảng trường. Có sự gắn bó mật thiết giữa nhân vật trung tâm, chàng hiệp sĩ, với việc thiết lập quyền năng hội giả trang của thời gian lễ hội lên hệ thống hình tượng. Tác phẩm dường như vẫn xuất hiện những lớp không gian quen thuộc của tiểu thuyết hiệp sĩ, nhưng với bản chất là môi trường của các hoạt ñộng hội giả trang, không gian ở ñây chỉ là sự giễu nhại. Nghiên cứu của chúng tôi là chìa khóa mở ra thế giới hình tượng hội hè ñặc sắc của cuốn tiểu thuyết. Từ khóa: Don Quixote, Cervantes, Bakhtin, hội giả trang, thời gian nghệ thuật, không gian nghệ thuật. Bakhtin ñánh giá Don Quixote của Cervantes là “một trong những cuốn tiểu thuyết vĩ ñại nhất ñồng thời mang nhiều tính carnival nhất của văn học thế giới” [2,]. Thật vậy, bước vào thế giới hình tượng của tác phẩm, ta bắt gặp một không khí hội giả trang bao trùm, mà ñóng vai trò chủ ñạo là trò chơi hóa trang hiệp sĩ. Don Quixote ñiên khùng, muốn phục sinh thời ñại hoàng kim của chủ nghĩa anh hùng Trung cổ, với lí tưởng cứu khổ phò nguy. Và trong hành trình của mình, chàng kéo theo cả thế giới gia nhập vào cuộc chơi vĩ ñại ấy. Các cuộc phiêu lưu của “hiệp sĩ mặt buồn” hàm chứa trong nó những biểu .
