Đông Nam Á là khu vực vô cùng đa dạng về xã hội, kinh tế và chính trị tại mỗi quốc gia cũng như trên toàn khu vực. Sự đa dạng này được định hình bởi lịch sử, vị trí địa lý và vai trò là đầu mối giao dịch thương mại, trung chuyển hàng hóa và dịch vụ. Những yếu tố này không chỉ góp phần phân hóa tình trạng sức khỏe của những người dân trong khu vực, mà còn tạo nên sự đa dạng cho các hệ thống y tế của các quốc gia trong khu vực. Sự phát triển kinh tế nhanh chóng nhưng không đồng đều, đi kèm với tỷ lệ dịch chuyển dân số và dịch tễ học khác nhau đã làm gia tăng chênh lệch tình trạng sức khỏe và tạo ra những thách thức y tế công cộng to lớn đối với hệ thống y tế của các quốc gia, nhất là đối với việc kiểm soát những bệnh truyền nhiễm mới xuất hiện và sự gia tăng của các bệnh không truyền nhiễm ở người cao tuổi. | | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Söùc khoûe vaø heä thoáng y teá ôû Ñoâng Nam AÙ SÖÏ ÑA DAÏNG VAØ DÒCH CHUYEÅN Virasakdi Chongsuvivatwong, Kai Hong Phua, Mui Teng Yap, Nicola S Pocock, Jamal H Hashim, Rethy Chhem, Siswanto Agus Wilopo, Alan D Lopez Ngöôøi dòch: Ñoã Mai Hoa vaø Phaïm Thuøy Linh Ñoâng Nam AÙ laø khu vöïc voâ cuøng ña daïng veà xaõ hoäi, kinh teá vaø chính trò taïi moãi quoác gia cuõng nhö treân toaøn khu vöïc. Söï ña daïng naøy ñöôïc ñònh hình bôûi lòch söû, vò trí ñòa lyù vaø vai troø laø ñaàu moái giao dòch thöông maïi, trung chuyeån haøng hoùa vaø dòch vuï. Nhöõng yeáu toá naøy khoâng chæ goùp phaàn phaân hoùa tình traïng söùc khoûe cuûa nhöõng ngöôøi daân trong khu vöïc, maø coøn taïo neân söï ña daïng cho caùc heä thoáng y teá cuûa caùc quoác gia trong khu vöïc. Söï phaùt trieån kinh teá nhanh choùng nhöng khoâng ñoàng ñeàu, ñi keøm vôùi tyû leä dòch chuyeån daân soá vaø dòch teã hoïc khaùc nhau ñaõ laøm gia taêng cheânh leäch tình traïng söùc khoûe vaø taïo ra nhöõng thaùch thöùc y teá coâng coäng to lôùn ñoái vôùi heä thoáng y teá cuûa caùc quoác gia, nhaát laø ñoái vôùi vieäc kieåm soaùt nhöõng beänh truyeàn nhieãm môùi xuaát hieän vaø söï gia taêng cuûa caùc beänh khoâng truyeàn nhieãm ôû ngöôøi cao tuoåi. Khi trong khu vöïc nhöõng hình thaùi chaêm soùc y teá môùi ñang ñöôïc hình thaønh nhö töï chuû hoùa heä thoáng y teá coâng (chính phuû sôû höõu nhöng vaän 4 Taïp chí Y teá Coâng coäng, , Soá 18+19 (18+19) haønh theo caùc nguyeân taéc töï chuû vaø coù söï tham gia cuûa lónh vöïc y teá tö nhaân) vaø caùc cô cheá taøi chính nhaèm ñaït ñöôïc ñoä bao phuû toaøn daân, vaãn coù nhöõng baøi hoïc cô baûn veà caûi caùch vaø phaân quyeàn hoùa heä thoáng y teá. Nhöõng thaùch thöùc môùi noåi leân cuøng vôùi söï gia taêng thöông maïi trong caùc dòch vuï y teá, söï di cö cuûa nhaân löïc y teá, vaø y teá du lòch. Naèm giöõa hai neàn kinh teá lôùn môùi troãi daäy laø Trung Quoác vaø AÁn Ñoä, caùc quoác gia trong khu vöïc ñang noã löïc ñeå taïo ra .
