Bài báo này tiếp cận một phương pháp mới nhằm để theo dõi thực tế tăng trưởng đô thị ở Thành phố Hồ Chí Minh qua nhiều năm với sự hỗ trợ của ảnh viễn thám và hệ xử lý ảnh số. | TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 11, SOÁ 04 - 2008 ĐÔ THỊ HÓA VÀ CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG ĐÔ THỊ TỪ VIỄN THÁM CÁC MẶT KHÔNG THẤM: TRƯỜNG HỢP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trần Thị Vân Viện Môi trường và Tài nguyên, ĐHQG-HCM 1. GIỚI THIỆU Trên thế giới các thành phố bao phủ chỉ khoảng 1% bề mặt trái đất [13], tuy nhiên các vấn đề xảy ra trong đô thị tác động rất lớn đến môi trường và sự thay đổi toàn cầu. Đô thị hóa đã dẫn đến sự mở rộng không gian đô thị theo yêu cầu phát triển và tăng trưởng nhà ở cũng như các khu vực phục vụ sinh hoạt con người. Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh mặc dù có lịch sử hình thành và phát triển đã 300 năm, nhưng quá trình đô thị hóa chỉ mới bắt đầu từ vài thập kỷ gần đây nhất. Chỉ vào những năm 1960 – 1970 công nghiệp mới dần có vai trò quan trọng hơn và một số vùng đô thị hóa mới xuất hiện rõ rệt. Nhưng chiến tranh đã tạo ra tình trạng đô thị hóa cưỡng bức với sự tập trung dân số lớn, trong lúc công nghiệp chậm phát triển, lối sống còn lạc hậu. Từ cuối những năm 1980 Thành phố Hồ Chí Minh mới thực sự bước vào quá trình đô thị hóa và được thúc đẩy bởi công nghiệp hóa có đà tiến khá vững chắc [12]. Vấn đề đô thị và đô thị hóa đã được nghiên cứu từ lâu và hiện nay vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu trên thế giới, riêng ở Việt Nam chỉ mới được tập trung nghiên cứu từ giữa thập niên 90. Việc theo dõi các yếu tố biến động theo thời gian và không gian của đô thị rất hữu ích cho các nhà quản lý và quy hoạch để vạch ra những chiến lược phát triển đô thị thích hợp. Phương pháp truyền thống dựa vào các số liệu thống kê và các tài liệu lưu trữ trên giấy không thể giúp cho người sử dụng phân tích trên bình diện rộng và trực quan. Bài báo này tiếp cận một phương pháp mới nhằm để theo dõi thực tế tăng trưởng đô thị ở Thành phố Hồ Chí Minh qua nhiều năm với sự hỗ trợ của ảnh viễn thám và hệ xử lý ảnh số. Việc nghiên cứu và phát triển các điểm mới được tập trung vào 2 vấn đề sau: - Quá trình đô thị hóa được xem xét dưới góc độ biến đổi cảnh quan bề mặt đất thành .
