Như hầu hết các mô hình biểu diễn tri thức, việc học điều chỉnh tham số và học tối ưu kiến trúc có ý nghĩa quyết định đến chất lượng và hiệu quả của hệ mờ SAM xấp xỉ. Bài báo này trình bày một số nghiên cứu ứng dụng các thuật toán giảm sai số và thuật toán di truyền cho quá trình học điều chỉnh tham số và tối ưu của hệ mờ SAM. Đồng thời triển khai kết quả nghiên cứu với hệ mờ SAM xấp xỉ sử dụng tập mờ hình thang và áp dụng trong dự báo chuỗi thời gian. | TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 9, SỐ 9 -2006 ÁP DỤNG THUẬT TOÁN GIẢM SAI SỐ VÀ THUẬT TOÁN DI TRUYỀN CHO HỆ MỜ SAM XẤP XỈ VỚI TẬP MỜ DẠNG HÌNH THANG Lê Ngọc Thạnh Trường Đại học Kinh tế (Bài nhận ngày 22 tháng 04 năm 2006, hoàn chỉnh sửa chữa ngày 14 tháng 09 năm 2006) TÓM TẮT: Như hầu hết các mô hình biểu diễn tri thức, việc học điều chỉnh tham số và học tối ưu kiến trúc có ý nghĩa quyết định đến chất lượng và hiệu quả của hệ mờ SAM xấp xỉ. Bài báo này trình bày một số nghiên cứu ứng dụng các thuật toán giảm sai số và thuật toán di truyền cho quá trình học điều chỉnh tham số và tối ưu của hệ mờ SAM. Đồng thời triển khai kết quả nghiên cứu với hệ mờ SAM xấp xỉ sử dụng tập mờ hình thang và áp dụng trong dự báo chuỗi thời gian. Từ khóa: Lý thuyết tập mờ, thuật toán học giảm sai số, thuật toán di truyền. 1. GIỚI THIỆU Xấp xỉ phi tuyến là vấn đề được quan tâm trong lĩnh vực điều khiển học. Bài toán có thể được biểu như sau: Cho X là tập compact trên không gian Rn. Y là tập compact trên không gian Rp. y = f(x) : X Æ Y liên tục, giới hạn trên X. ε > 0 cho trước. Yêu cầu Xây dựng hệ thống F(x): X Æ Y : ∀x ∈ X, | f(x) – F(x) | ≤ ε Mô hình toán của f có thể chưa xác định, và được chỉ ra bằng tập các mẩu dữ liệu thống kê {xy, xy ∈ XY}. Có nhiều cách tiếp cận khác nhau cho vấn đề xây dựng mô hình F(x). Hệ mờ SAM [3][7] (Standard Additive Model) với hệ thống các luật mờ hoạt động phối hợp là một cách tiếp cận cho vấn đề này. Bằng việc sử dụng khối mờ hình thành từ luật mờ phủ lên một đoạn biến thiên trong không gian tích XY, các luật mờ của SAM cho phép lấp đầy toàn bộ đường biểu diễn của quan hệ y = f(x). Cơ chế kích hoạt song song và kết hợp theo qui tắc cộng-tích trên các luật mờ của SAM đảm bảo ứng với mỗi giá trị đầu vào là một giá trị đầu ra xác định, cho phép xấp xỉ với kết quả của f. Tuy nhiên, chất lượng xấp xỉ của SAM tùy thuộc vào số luật mờ và cách phân bổ của chúng trong không gian tích XY (hình 1). Y (hình 1) X Hệ SAM có càng nhiều luật mờ thì chất .
