Bài viết này nhằm mở rộng vai trò của bình diện văn hóa của ẩn dụ thông qua việc làm rõ về mô hình văn hóa. Khía cạnh đặc thù văn hoá của ẩn dụ đã cho thấy rõ sự khác nhau giữa các cách biểu đạt ẩn dụ của các ngôn ngữ và các mô hình văn hóa khác nhau dù có điểm chung là các trải nghiệm thể chất do cơ thể con người là giống nhau. | SCIENCE & TECHNOLOGY DEVELOPMENT, Vol 17, Ẩn dụ và mô hình văn hóa • Nguyễn Thị Kiều Thu • Bạch Thị Thu Hiền Trường ðại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ðHQG-HCM TÓM TẮT: Ẩn dụ ý niệm từ lâu ñã ñược cho là hình thành trong não bộ con người nhưng lại có nguồn gốc trong trải nghiệm thể chất và văn hóa. Bài viết này nhằm mở rộng vai trò của bình diện văn hóa của ẩn dụ thông qua việc làm rõ về mô hình văn hóa. Khía cạnh ñặc thù văn hoá của ẩn dụ ñã cho thấy rõ sự khác nhau giữa các cách biểu ñạt ẩn dụ của các ngôn ngữ và các mô hình văn hóa khác nhau dù có ñiểm chung là các trải nghiệm thể chất do cơ thể con người là giống nhau. Bài viết ñưa ra một minh họa trích từ một nghiên cứu của tác giả Ning Yu có nhắc ñến sự khác biệt giữa từ ‘xin’ tiếng Trung và các từ tương ñương trong tiếng Anh ‘heart/mind’ ñể khẳng ñịnh quan ñiểm ‘ẩn dụ có nền móng là trải nghiệm thể chất nhưng ñược ñịnh hình bằng tri thức văn hóa’. Một minh họa khác nhằm khẳng ñịnh yếu tố văn hóa trong việc hình thành ẩn dụ là phần phân tích một số ẩn dụ trái tim trong tiếng Việt và tiếng Anh. T khóa: ẩn dụ ý niệm, mô hình văn hóa, ẩn dụ 'trái tim' trong tiếng Việt và tiếng Anh 1. ðặt vấn ñề Ẩn dụ từ lâu ñã ñược chấp nhận như không chỉ là một biện pháp tu từ trong lĩnh vực ngôn ngữ mà còn là sự ánh xạ tinh thần. Ẩn dụ tác ñộng lên cách suy nghĩ và hành ñộng của con người trong cuộc sống hằng ngày và ñiều này ñã ñược nhiều học giả chứng minh qua các nghiên cứu khác nhau. Tuy sự ánh xạ này chỉ xảy ra trong trong não bộ của mỗi cá nhân nhưng nghĩa của nó không chỉ giới hạn trong phạm vi của bản thân cá nhân ñó mà nó phải mang tính xã hội và văn hóa của toàn thể một cộng ñồng, nghĩa là phải ñược những người khác trong cộng ñồng chấp nhận và phù hợp với văn hóa của nhóm người ñó. Do vậy, các nhà nghiên cứu theo khuynh hướng tri nhận khẳng ñịnh rằng tư duy con người bắt nguồn Trang 88 từ thực tế nhưng môi trường văn hóa vẫn có vai trò quyết ñịnh trong việc hình thành ẩn dụ ý niệm. Bài viết .
