Bài này giới thiệu về loại hình mộ kỷ niệm trong khung cảnh loại hình mộ hợp chất dành cho giới quý tộc thời Nguyễn thời Trung và Cận đại ở các tỉnh phía Nam Việt Nam. Đây là loại di sản văn hóa vật thể - phi vật thể hiếm có đương thời (1,5%). Chúng cũng rất quý giá vì thường gắn kết với các “danh nhân lịch sử” – những bậc “Khai quốc công thần” thời mở nước “Đại Nam nhất thống” Trung và Cận đại. | TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 18, SOÁ X1-2015 Mộ tưởng niệm – di sản văn hóa ñặc sắc trong bình diện mộ hợp chất quý tộc thời Nguyễn ở các tỉnh phía Nam thời Trung và Cận ñại • • Phạm ðức Mạnh ðỗ Ngọc Chiến Trường ðại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ðHQG-HCM TÓM TẮT: Bài này giới thiệu về loại hình mộ kỷ niệm trong khung cảnh loại hình mộ hợp chất dành cho giới quý tộc thời Nguyễn thời Trung và Cận ñại ở các tỉnh phía Nam Việt Nam. ðây là loại di sản văn hóa vật thể - phi vật thể hiếm có ñương thời (1,5%). Chúng cũng rất quý giá vì thường gắn kết với các “danh nhân lịch sử” – những bậc “Khai quốc công thần” thời mở nước “ðại Nam nhất thống” Trung và Cận ñại. Ngoài những quần thể ñền thờ - lăng tẩm tiêu biểu Nam Bộ (Nguyễn Hữu Cảnh, 1650-1700; Lê Văn Duyệt, 1763-1832; Lê Văn Phong; Trương Tấn Bửu, 1752-1827; Trần Văn Học, Phan Tấn Huỳnh, “Ông Nhiêu Lộc”, Huỳnh Văn Tú ), các tác giả chuyên khảo huyền lăng Võ Tánh (1768-1801) ở cả thành Hoàng ðế và Gia ðinh, cùng lăng tẩm các chiến hữu của cụ liên quan ñến trận thủy chiến lớn nhất và cuối cùng giữa quân Tây Sơn và Chúa Nguyễn trên sa trường Bình ðịnh (Ví như, quận công Thái bảo Võ Di Nguy, 1745-1801; Ngô Tùng Châu; Khâm sai Chưởng dinh Thư Ngọc Hầu và 2 em trai Nguyễn tộc, ). Theo quan ñiểm tác giả, sự hiện diện loại hình mộ kỷ niệm Võ Tánh và chiến hữu – những di tích Lịch sử văn hóa nghệ thuật Quốc gia và cấp tỉnh ở Nam Bộ liên quan ñến sự tôn vinh cá nhân anh hùng “phò vua”, “hộ quốc cứu dân” trong lịch sử mở nước “Hướng về Nam” thời Trung và Cận ñại. Chúng góp phần làm nên ñặc trưng nổi trội của nhân cách Nam Bộ ñương thời. Cổ tích về cá nhân anh hùng Nam Bộ ấy còn ñược con cháu các thế hệ sau gìn giữ và tôn thờ trong tình cảm Việt “Uống nước nhớ nguồn” và ghi ân Tiên tổ “ñã có công dựng nước”. T khóa: mộ hợp chất thời Nguyễn, Nam Bộ, thời kỳ Trung ñại và Cận ñại Trong bình diện “mộ hợp chất”1 dành riêng cho Quý tộc thời Nguyễn thời Trung và Cận ñại ở các 1 “Mộ hợp chất” (Mummified Burial; Mumy .
