Bằng các nguồn dữ liệu thư tịch và tư liệu điền dã tại Thiên Lý Bửu Toà, chúng tôi tìm hiểu vai trò của cá nhân trong sự sáng tạo tại Thiên Lý Bửu Toà nhằm thấy được uy quyền thiên phú của cá nhân thông qua việc tạo dựng và điều hành tôn giáo. | TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 19, SOÁ X1-2016 Thiên Lý Bửu Tòa và dấu ấn cá nhân của người sáng lập • Huỳnh Ngọc Thu Trường ðại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ðHQG-HCM TÓM TẮT: Thiên Lý Bửu Toà ñược xem là một phần của ñạo Cao ðài, ra ñời vào nửa cuối thập niên 70 của thế kỷ XX tại thành phố San Jose, bang California, Mỹ. Người chủ xướng hình thành nên Thiên Lý Bửu Toà là Chưởng quản Bạch Diệu Hoa, một tín ñồ của Cao ðài Chiếu Minh Tam Thanh Vô Vi. Thiên Lý Bửu Toà ñược hình thành ở Mỹ nên có nhiều ñiểm khác biệt so với các hệ phái Cao ðài ở Việt Nam. Những ñiểm khác biệt ñó mang rõ dấu ấn của sự sáng tạo cá nhân (Chưởng quản Bạch Diệu Hoa), và ñiều này ñã góp phần làm phong phú thêm cho sự ña dạng của ñạo Cao ðài. Bằng các nguồn dữ liệu thư tịch và tư liệu ñiền dã tại Thiên Lý Bửu Toà, chúng tôi tìm hiểu vai trò của cá nhân trong sự sáng tạo tại Thiên Lý Bửu Toà nhằm thấy ñược uy quyền thiên phú của cá nhân thông qua việc tạo dựng và ñiều hành tôn giáo. T khóa: uy quyền, sáng tạo cá nhân, giá trị mới 1. ðặt vấn ñề Có thể xem Thiên Lý Bửu Toà là một phần của ñạo Cao ðài – một tôn giáo bản ñịa do người Việt sáng lập nên ở Nam Bộ vào nửa ñầu thế kỷ XX. Thiên Lý Bửu Toà ñược hình thành tại San Jose California (Mỹ) vào nửa cuối thập niên 70 của thế kỷ XX do Chưởng quản Bạch Diệu Hoa chủ xướng. Theo các nguồn tài liệu lưu trữ tại Thiên Lý Bửu Toà1, Chưởng quản Bạch Diệu Hoa (nhũ danh là Nguyễn Thị Minh Châu) sinh năm 1923 tại Lai Vung, Sa Ðéc, ðồng Tháp, trong một gia ñình làm nghề nông. Bà làm nghề y tá và kết hôn vào năm 26 tuổi. 5 năm sau, chồng qua ñời, ñể lại cho Bà 2 người con gái và người trai còn ñang trong giai ñoạn thai kỳ. Bà một mình nuôi dưỡng ba con nhỏ trưởng thành. Trong thời gian này, Bà học ñạo với ðức Thiên Huyền Tâm2; rồi sau ñó tiếp tục thọ giáo tại Tổ ñình Chiếu Minh Tam Thanh Vô Vi ở Cần Thơ. ðây là một hệ phái Cao ðài do ðức Ngô Minh Chiêu sáng lập. Sau năm 1975, Bà cùng gia ñình hai người con gái lớn sang ñịnh cư tại San Jose, bang
