Bài viết nghiên cứu tìm hiểu những đặc điểm chung trong kết cấu và các dạng kết cấu thường gặp trong các khúc then Tày, được thể hiện qua văn bản Then Tày những khúc hát của tác giả Hoàng Triều Ân, nhằm góp phần khẳng định giá trị văn học của thể loại văn nghệ dân gian đậm chất linh thiêng, huyền bí, và đồng thời cũng nhằm tôn vinh vốn tài sản văn hóa vô giá này của người Tày. | 30 ng«n ng÷ & ®êi sèng sè 6 (200)-2012 Ng«n ng÷ vµ v¨n ho¸ c¸c d©n téc thiÓu sè KÕt cÊu v¨n b¶n then tµy The STRUCTURE OF TAY’s TAY s THEN lyric ®inh thÞ liªn (ThS, §HSP, §¹i häc Th¸I Nguyªn) Abstract Structuring is to organize and arrange elements that helps any work most effectively express its contents and ideas. By examining Then Lyric struture, the author figures out its 3 main features: solo song, matching song and intermatiate song which makes Then songs really interesting stories with diversified, atractive circumstaces and mystery. 1. Hát then và gảy đàn tính là một trong hai thứ “đặc sản” tinh thần của hai dân tộc Tày và Nùng ở vùng Đông Bắc, chủ yếu là 6 tỉnh Việt Bắc: Cao – Bắc – Lạng – Thái – Tuyên – Hà, và một phần của Bắc Giang, Quảng Ninh, Yên Bái. Ngày nay, làn điệu then và cây đàn tính đã theo đồng bào Tày, Nùng vào làm ăn ở một số tỉnh phía nam. Then được gọi bằng nhiều tên khác như: vỉt, pụt, dàng, vủt,. tùy từng vùng, nhưng tên thông dụng nhất là “then”. Có thể quan niệm chung về then như sau: Then là một loại hình diễn xướng dân gian tổng hợp bao gồm lời ca, âm nhạc, múa, trò diễn được thực hiện trong nghi lễ có từ lâu đời, được quần chúng ưa thích, giữ một vị trí quan trọng trong di sản văn hóa nghệ thuật truyền thống của hai dân tộc Tày, Nùng. Then là một kho tàng lưu giữ những nét văn hóa độc đáo của người Tày trong suốt chiều dài phát triển lịch sử của dân tộc này. Giá trị ấy được phản ánh qua những lời then cổ còn được lưu giữ đến hôm nay nhờ sự kì công sưu tầm, nghiên cứu của các nghệ nhân, các nhà nghiên cứu văn hóa dân số những bản then còn lưu đến ngày nay, phải kể đến một công trình sưu tầm khá công phu và đầy tâm huyết của nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Tày – Hoàng Triều Ân với cuốn Then Tày những khúc hát. Ông đã ghi chép lại những khúc hát then (chủ yếu là Khúc hát then cúng bái). Cụ thể, đó là những khúc then trong Lễ kì yên, cầu chúc và Then lễ hội mà ông trực tiếp sưu tầm được ở thầy Dàng làm then tên Hoàng
