Chào hỏi là một hành vi mang tính phổ quát và bắt buộc đối với các cuộc giao tiếp bằng ngôn ngữ của tất cả các dân tộc trên thế giới. Với người Việt, lời chào càng đặc biệt quan trọng, vì “Tiếng chào cao hơn mâm cỗ”. Cho nên, chào là một nét văn hoá của người Việt và có vai trò rất lớn trong tiến trình giao tiếp. | 16 ng«n ng÷ & ®êi sèng sè 10 (204)-2012 Ng«n ng÷ häc vµ viÖt ng÷ häc Vai trß cña lêi chµo hái trong v¨n hãa giao tiÕp cña ng−êi viÖt THE ROLE OF GREETINGS GREETINGS IN expressing vietnamese CULTURE IN communication TS. Mai thÞ h¶o yÕn Lª thÞ h−¬ng (§¹i häc Hång §øc, Thanh Hãa) Abstract Greeting is a basic and important communicative act. The importance of different greetings depends a lot on many factors such as: communicators, contexts, customs and practices, contents and purposes of communication. Participants in communication need to be aware of these factors to have a communication strategy – an appropriate greeting strategy. The article clarifies the role of greetings in communication from the view of the pragmatic theory and the speech act theory. 1. Đặt vấn đề Chào hỏi là một hành vi mang tính phổ quát và bắt buộc đối với các cuộc giao tiếp bằng ngôn ngữ của tất cả các dân tộc trên thế giới. Với người Việt, lời chào càng đặc biệt quan trọng, vì “Tiếng chào cao hơn mâm cỗ”. Gặp người lớn tuổi mà không chào thì dù có chức vị cao và đỗ đạt đến đâu cũng bị xem là người thiếu văn hoá. Cho nên, chào là một nét văn hoá của người Việt và có vai trò rất lớn trong tiến trình giao tiếp. 2. Hành vi ngôn ngữ chào hỏi Rất nhiều nhà nghiên cứu cho rằng “lời chào của người Việt thường có dạng một câu hỏi” [dẫn theo 4, trang10]. Do vậy, người Việt dùng cụm từ chào hỏi để nói về việc chào. Bài viết này sẽ sử dụng cụm từ chào hỏi để diễn tả hành vi ngôn ngữ chào hỏi. Nghĩa là chào có thể là chào (Chào mợ phán! – Đón khách – Nam Cao) và chào cũng có thể là hỏi (Anh Chí đi đâu đấy? – Chí Phèo- Nam Cao) Tuy đôi lúc, chúng tôi chỉ dùng HVNN chào để phù hợp với những luận giải ngay sau đó. Từ điển tiếng Việt định nghĩa: “Chào là nói hoặc ra hiệu bằng các cử chỉ, tỏ lòng kính trọng, thái độ thân thiết”, còn “Chào hỏi là chào bằng lời nói, hỏi han chung chung”[5]. Như vậy, chào hỏi thực chất cũng là chào. Từ đó, chúng tôi sử dụng định nghĩa của từ điển và bổ sung thêm như .
