Bộ luật Hammurabi ở Lưỡng Hà thời cổ đại là bộ luật thành văn tương đối hoàn chỉnh đầu tiên trong lịch sử nhân loại. Bộ luật đề cập đến các vấn đề về hình sự, về quyền thừa kế tài sản, về gia đình, về nô lệ, về lĩnh canh ruộng đất Trong từng điều luật cụ thể, giá trị nhân văn của bộ luật được thể hiện qua những quan điểm về cách đối xử với con người, đặc biệt là về phụ nữ và trẻ em, bảo vệ quyền lợi của người tự do và của giai cấp chủ nô Những điểm tiến bộ đó đã làm nên giá trị to lớn của bộ luật này. | Dương Thị Huyền Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 94(06): 33 - 41 LUẬT HAMMURABI - NHỮNG ĐIỂM TIẾN BỘ VÀ HẠN CHẾ Dương Thị Huyền* Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Bộ luật Hammurabi ở Lưỡng Hà thời cổ đại là bộ luật thành văn tương đối hoàn chỉnh đầu tiên trong lịch sử nhân loại. Bộ luật đề cập đến các vấn đề về hình sự, về quyền thừa kế tài sản, về gia đình, về nô lệ, về lĩnh canh ruộng đất Trong từng điều luật cụ thể, giá trị nhân văn của bộ luật được thể hiện qua những quan điểm về cách đối xử với con người, đặc biệt là về phụ nữ và trẻ em, bảo vệ quyền lợi của người tự do và của giai cấp chủ nô Những điểm tiến bộ đó đã làm nên giá trị to lớn của bộ luật này. Từ khóa: Luật Hammurabi, luật hình sự, dân sự, hôn nhân, gia đình Lưỡng Hà (Mesopotamie) là tên mà người Hy Lạp đặt cho vùng đồng bằng nằm giữa hai con sông Tigris và Eyphrates. Từ xa xưa Lưỡng Hà đã nổi tiếng là vùng đất phì nhiêu, thuận lợi cho nền sản xuất nông nghiệp trồng nho, ô liu, đại mạch, chà là và nhiều loại hoa quả khác. Cũng chính vì thế, cư dân đã sớm tập trung ở đây và sinh sống. Lãnh thổ Lưỡng Hà tương đối bằng phẳng và để ngỏ ở mọi phía nên tạo điều kiện cho các tộc người bên ngoài thường xuyên xâm nhập vào lãnh thổ Lưỡng Hà. Chính vì vậy, nền văn minh Lưỡng Hà không phải là nền văn minh thuần túy của một dân tộc duy nhất mà là sự tổng hợp nhiều nền văn minh của nhiều tộc người từng định cư ở khu vực này như Sumer, Akkad, Chaldea Trong đó, thời kỳ phát triển hoàng kim nhất trong lịch sử Lưỡng Hà là thời kỳ của vương quốc Babylon của người Amorites (từ đầu thế kỷ XIX TCN đến đầu thế kỷ XVI TCN). Vương quốc Babylon cường thịnh nhất dưới thời trị vì của vua Hammurabi (1792-1750 TCN). Thời kỳ này, người Amorites đã quét sạch thế lực của người Elam ở miền Tây, chinh phục các quốc gia đồng tộc xung quanh Lưỡng Hà, thống nhất toàn bộ lãnh thổ Lưỡng Hà rộng lớn. Do đó, việc biên soạn bộ luật nhằm thống nhất lãnh thổ là điều tối cần thiết trong lịch sử Lưỡng Hà thời Babylon. Luật .
