Bài báo này trình bày một số kết quả nghiên cứu hiện tượng vô định hình hóa của hỗn hợp bột Ni + Ti (theo tỉ lệ nguyên tử 50% Ni : 50% Ti) bằng phương pháp hợp kim hóa cơ học khi chuẩn bị mẫu bột cho quá trình phản ứng SHS. | Trần Văn Dũng và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 102(02): 111 - 116 QUÁ TRÌNH VÔ ĐỊNH HÌNH HÓA VÀ XỬ LÝ NHIỆT KHI CHẾ TẠO HỢP KIM NITI BẰNG PHƯƠNG PHÁP HỢP KIM HÓA CƠ HỌC Trần Văn Dũng2, Nguyễn Đặng Thủy2, Hồ Ký Thanh1,2*, Nguyễn Văn Cường3 2 1 Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp – ĐH Thái Nguyên Viện Khoa học và Kỹ thuật vật liệu, trường Đại học Bách Khoa Hà Nội 3 Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Viettel, Viettel Group TÓM TẮT Bài báo này trình bày một số kết quả nghiên cứu hiện tượng vô định hình hóa của hỗn hợp bột Ni + Ti (theo tỉ lệ nguyên tử 50% Ni : 50% Ti) bằng phương pháp hợp kim hóa cơ học khi chuẩn bị mẫu bột cho quá trình phản ứng SHS. Kết quả phân tích XRD cho thấy, quá trình vô định hình hóa bắt đầu khi thời gian hoạt hóa trên 15h và hoàn toàn vô định hình khi thời gian hoạt hóa trên 25h. Trên ảnh phân tích XRD không còn xuất hiện các đỉnh của Ni, Ti hoặc NixTi1–x riêng rẽ. Kết quả phân tích SEM cũng cho thấy, đã có sự giảm rõ rệt kích thước hạt của hỗn hợp bột Ni + Ti, từ 10 ÷ 100µm xuống dưới 2µm. Phân tích DSC cho thấy, nhiệt độ tinh thể hóa hỗn hợp bột vô định hình tương ứng với thời gian hoạt hóa cơ học 20h khoảng 1000°C trong thời gian 4h. Sản phẩm của quá trình xử lý nhiệt hỗn hợp bột vô định hình chủ yếu là pha NiTi, ngoài ra còn sự xuất hiện của pha NiTi2, Ni3Ti. Từ khóa: hợp kim hóa cơ học, Ni-Ti vô định hình, DSC, tinh thể hóa, NiTi. ĐẶT VẤN ĐỀ* Việc vô định hình hóa Ni-Ti trong thực tế thường sử dụng các phương pháp đông đặc nhanh (rapid solidification) [1,2], phương pháp nghiền cơ học (phản ứng ở trạng thái rắn) với sự làm nguội từ bên ngoài khi môi trường nghiền dưới 0°C [3,4]. Sản phẩm của quá trình tinh thể hóa vô định hình NixTi1–x thường chủ yếu là pha NiTi có ý nghĩa quan trọng trong việc chế tạo các màng mỏng sử dụng trong công nghệ lọc, phủ bề mặt các dụng cụ cắt để tăng tuổi thọ cho dụng cụ, do hiệu ứng nhớ hình, hiệu ứng siêu đàn hồi rất tốt, độ chịu mài mòn cơ học và chịu ăn mòn hóa học cao. Bài báo này sẽ trình bày .
