Bài báo thông báo các điều kiện tối ưu cho sự chiết phức Zr-alizarin S trong môi trường axit HCl bằng butanol trong hexan. Đó là các điều kiện: pH~1,15; tỉ lệ butanol/hexan là 2/23; tỉ lệ Zr4+/ alizarin S là 1/1; thời gian lắc 2 pha là 20 phút; thời gian cân bằng 2 pha là 20 phút. Với các điều kiện tối ưu này thì phần trăm chiết (%E) phức Zr-alizarin S đạt khoảng 98% với hệ số phân bố (D) đạt khoảng 49. | Lê Bá Thuận và đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 80(04): 153 - 158 NGHIÊN CỨU ĐIỀU KIỆN CHIẾT PHỨC ZIRCONI-ALIZARIN S ĐỂ ỨNG DỤNG XÁC ĐỊNH MỘT SỐ KIM LOẠI TRONG DUNG DỊCH Lê Bá Thuận1, Nguyễn Xuân Chiến1, Chu Mạnh Nhương2 1 Viện Công nghệ Xạ hiếm, Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam 2 Khoa Hóa học, Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên TÓM TẮT Bài báo thông báo các điều kiện tối ưu cho sự chiết phức Zr-alizarin S trong môi trường axit HCl bằng butanol trong hexan. Đó là các điều kiện: pH~1,15; tỉ lệ butanol/hexan là 2/23; tỉ lệ Zr4+/ alizarin S là 1/1; thời gian lắc 2 pha là 20 phút; thời gian cân bằng 2 pha là 20 phút. Với các điều kiện tối ưu này thì phần trăm chiết (%E) phức Zr-alizarin S đạt khoảng 98% với hệ số phân bố (D) đạt khoảng 49. Nghiên cứu ảnh hưởng của một số muối đến sự chiết phức Zr-alirazin S cho thấy sự có mặt của các muối NaCl, Na2SO4 có xu hướng làm giảm phần trăm chiết phức, đặc biệt giảm mạnh khi nồng độ NaCl lớn hơn 1M và khi Na2SO4 lớn hơn 0,5M. Xác định nồng độ các ion Fe3+, Cu2+, Ni2+, Cr3+ sau khi tiến hành chiết phức Zr-alizarin S ở các điều kiện tối ưu như trên cho thấy: khi nồng độ của nền Zr4+ là lớn thì sai số của phép xác định là khá lớn và khi xác định các ion Fe3+ và Cr3+ gặp phải sai số lớn hơn khi xác định các ion Cu2+ và Ni2+. Từ khóa: zirconi(IV), alizarin S, butanol, hexan, phần trăm chiết GIỚI THIỆU* Zirconi có khả năng chống ăn mòn và chịu được nhiệt độ cao, do đó nó được sử dụng vào nhiều lĩnh vực như: chế tạo một số bộ phận của tàu vũ trụ, thép đặc biệt, các dụng cụ phẫu thuật, kíp nổ, các chất thu khí và các sợi của ống chân không .Đặc biệt Zr có tính trong suốt đối với nơtron, tức là khả năng cho nơtron đi qua dễ dàng vì có tiết diện bắt notron nhỏ, vì vậy có khoảng 90% zirconi được sản xuất ra dưới dạng zirconioxit làm vật liệu chế tạo vỏ bọc thanh nhiên liệu của lò phản ứng hạt nhân. Tuy nhiên để có thể sử dụng Zr vào mục đích này thì cần phải loại bỏ các tạp chất đi kèm nó như Cu, Ni, Cr, Fe, đặc biệt là Hf, vì các
