Trợ từ tiếng Việt có vai trò quan trọng trong việc tạo nên tính uyển chuyển trong phát ngôn, nâng cao hiệu lực phát ngôn. Lịch sự là yếu tố luôn có mặt trong lĩnh vực giao tiếp bằng ngôn ngữ. | Ngô Thúy Nga Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 79(03): 3 - 7 VAI TRÕ THỂ HIỆN TÍNH LỊCH SỰ TRONG HÀNH VI NGÔN NGỮ XIN PHÉP CỦA TRỢ TỪ TIẾNG VIỆT Ngô Thuý Nga* Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Trợ từ tiếng Việt có vai trò quan trọng trong việc tạo nên tính uyển chuyển trong phát ngôn, nâng cao hiệu lực phát ngôn. Lịch sự là yếu tố luôn có mặt trong lĩnh vực giao tiếp bằng ngôn ngữ. Hành vi ngôn ngữ xin phép là một trong những hành vi ngôn ngữ đƣợc sử dụng phổ biến trong hoạt động giao tiếp của ngƣời Việt. Các phát ngôn thực hiện hành vi ngôn ngữ xin phép mang tính lịch sự nhờ sự có mặt của một số trợ từ nhƣ: ạ, nhé, với Những trợ từ này có giá trị thể hiện sự lễ phép, kính trọng để bộc lộ sự tôn trọng ngƣời nghe khi xin phép, đồng thời tạo nên không khí giao tiếp gần gũi, thân mật, lịch sự. Từ khoá: Trợ từ tiếng Việt; Tính lịch sự; Hành vi ngôn ngữ xin phép 1. Trợ từ tiếng Việt* Trợ từ tiếng Việt có vai trò quan trọng trong sự hỗ trợ cho hoạt động giao tiếp của ngƣời Việt. Trợ từ góp phần tạo nên tính uyển chuyển trong phát ngôn. “Trợ từ là từ biểu thị thái độ. Nó không làm phần đề, phần thuyết của nòng cốt, không làm chính tố, phụ tố của ngữ. Nó là một yếu tố thƣờng đƣợc gia thêm vào cho câu để biểu thị sự ngạc nhiên, nghi ngờ, mỉa mai, vui mừng, lễ phép, hay sự khẳng định đặc biệt”.[6; tr72] “Trợ từ là từ thuộc lớp từ tình thái, không đảm nhận chức vụ cú pháp trong câu, đƣợc sử dụng trong phát ngôn để biểu thị một số ý nghĩa nhƣ: thái độ, tình cảm, sự đánh giá, của ngƣời nói đối với nội dung phát ngôn, đối với hiện thực và/hay đổi với ngƣời đối thoại, hoặc để tham gia biểu thị các mục đích của phát ngôn”.[4; tr71] “Trợ từ: Từ chuyên dùng để thêm vào cho câu, biểu thị thái độ của ngƣời nói, nhƣ ngạc nhiên, nghi ngờ, mỉa mai, vui mừng ”à”, “ƣ”, “nhỉ”, là những trợ từ trong tiếng Việt”.[5; tr1045] Qua các định nghĩa trên ta thấy có một điểm chung mà các nhà nghiên cứu thống nhất về trợ từ là nó biểu thị thái độ, tình cảm, sự đánh giá của .
