Trong công sở, người Việt thường thực hiện hành động giao và phân công. Những điểm tương đồng giữa hai hành động này khiến nhiều người đồng nhất chúng, song những khác biệt cụ thể lại cho phép khẳng định rằng đây là hai hành động riêng biệt. Do vậy, cần nắm rõ bản chất của mỗi hành động để có thể ứng dụng vào giao tiếp, nhằm đạt hiệu quả nói năng cao nhất. | Nguyễn Thị Thanh Ngân Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 87(11): 31 - 35 HÀNH ĐỘNG GIAO VÀ PHÂN CÔNG TRONG TIẾNG VIỆT Nguyễn Thị Thanh Ngân* Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Trong công sở, ngƣời Việt thƣờng thực hiện hành động giao và phân công. Những điểm tƣơng đồng giữa hai hành động này khiến nhiều ngƣời đồng nhất chúng, song những khác biệt cụ thể lại cho phép khẳng định rằng đây là hai hành động riêng biệt. Do vậy, cần nắm rõ bản chất của mỗi hành động để có thể ứng dụng vào giao tiếp, nhằm đạt hiệu quả nói năng cao nhất. Từ khóa: Hành động ngôn từ, hành động cầu khiến, giao, phân công, tiếng Việt. Hành động giao (giao việc/ nhiệm vụ) và phân công thƣờng đƣợc thực hiện trong môi trƣờng công sở. Chúng thƣờng bị đồng nhất bởi ngƣời nói (Sp1- speaker1) thƣờng là cấp trên của ngƣời nghe (Sp2- speaker2) trong cùng một thể chế, bởi công việc X mà Sp2 phải thực hiện trong tƣơng lai là công việc chung của tập thể (việc công). Tuy nhiên, xem xét kỹ lƣỡng, đây là những hành động riêng biệt, có tính chất tiêu biểu của nhóm hành động cầu khiến (directives). Trong phạm vi có hạn, bài viết căn cứ vào hai tiêu chí: điều kiện thuận ngôn và dấu hiệu ngôn hành để chỉ ra sự tƣơng đồng và khác biệt giữa hai hành động này. Điều kiện thuận ngôn (felicity conditionsđiều kiện may mắn) là những điều kiện đòi hỏi mọi hành động ngôn từ phải thỏa mãn để có đƣợc thành công. Kế thừa quan điểm của J. Searle và A. Wierzbicka, bài viết xem xét các điều kiện này ở các khía cạnh: vị thế của Sp1 trong tƣơng quan với Sp2; lợi ích của việc thực hiện công việc X; khả năng từ chối thực hiện hành động của Sp2; tính chất của công việc X thể hiện trong nội dung mệnh đề. Đây là những điều kiện thiết yếu gắn liền với mọi hành động cầu khiến. Dấu hiệu ngôn hành là những dấu hiệu hình thức- còn gọi là phƣơng tiện chỉ dẫn lực ngôn trung (IFIDs-illocutionary force indicating Tel: 0988 115018 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên devices) có tác dụng nhận diện hành .
