Để bình ổn những vùng ngoài vùng đồng bằng mà người Pháp không thể thường xuyên kiểm soát được; đồng thời nhằm giải toả về vấn đề dân số cho chính những vùng đồng bằng, thực dân Pháp đã ban hành chính sách “tiểu đồn điền” - nhượng đất cho người Pháp và người bản xứ. Thái Nguyên là một trong số ít tỉnh mà chính quyền thực dân thực thi thành công chính sách này. Tuy nhiên, sự thành công đó đi liền với quá trình mất đất sản xuất và quá trình bần cùng hoá của người nông dân ở Thái Nguyên. | Đoàn Thị Yến Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 65(03): 91 - 95 NGHỊ ĐỊNH 13 - 11 - 1925 VÀ HẬU QUẢ CỦA NÓ ĐỐI VỚI NGƯỜI NÔNG DÂN Ở THÁI NGUYÊN Đoàn Thị Yến* Trường Đại học Khoa học - Đại học Thái Nguyên TÓM TẮT Để bình ổn những vùng ngoài vùng đồng bằng mà người Pháp không thể thường xuyên kiểm soát được; đồng thời nhằm giải toả về vấn đề dân số cho chính những vùng đồng bằng, thực dân Pháp đã ban hành chính sách “tiểu đồn điền” - nhượng đất cho người Pháp và người bản xứ. Thái Nguyên là một trong số ít tỉnh mà chính quyền thực dân thực thi thành công chính sách này. Tuy nhiên, sự thành công đó đi liền với quá trình mất đất sản xuất và quá trình bần cùng hoá của người nông dân ở Thái Nguyên. Để đòi lại phần đất đai bị chính quyền thực dân chiếm mất, nông dân Thái Nguyên đã tiến hành đấu tranh dưới nhiều hình thức khác nhau. Những cuộc đấu tranh đó là một trong nhiều nguyên nhân làm cho chính sách tiểu đồn điền về sau không phát huy tác dụng. Từ khoá: Đồn điền, nông dân, người bản xứ, nghị định, di dân NGHỊ ĐỊNH 13 – 11-1925 Cuối thế kỷ XIX, sau khi chiếm được Bắc Kỳ, thực dân Pháp đã thực hiện chính sách “khẩn hoang” với mục đích: đây sẽ là công cụ để giữ gìn trật tự cho các vùng ngoài đồng bằng mà người Pháp không thể thường xuyên kiểm soát được. Theo đó, thực dân Pháp đã ban hành quy chế nhượng đất cho người Pháp ở Bắc Kỳ. Thái Nguyên là một trong những tỉnh ở trung du Bắc Kỳ sớm được “đón nhận” chính sách này do chính quyền thực dân ở đây rất lưu tâm tới. Để cụ thể hoá chính sách “khẩn hoang”, thực dân Pháp đã ban hành Nghị định 5 – 9 – 1888 là nghị định đầu tiên về quy chế nhượng đất cho người Pháp ở Bắc Kỳ và đặc biệt là Nghị định 7 – 7 – 1888 về “Nhượng tiểu đồn điền cho người bản xứ”. Thế nhưng, thực tế đã cho thấy chính sách này tỏ ra kém hiệu quả vì thế những quy định của Nghị định 7 – 7 – 1888 đã sớm bị vô hiệu hoá. Nguyên nhân là ở chính bản thân quy chế nhượng đất - thụt lùi so với quy chế của các triều đại phong kiến được tiến hành trước đây; do tình
