Bài viết xin đưa ra một cái nhìn khái quát, hệ thống về lịch sử nghiên cứu nguồn gốc, ý nghĩa của môtíp “tìm kiếm Chén Thánh”, từ đó khám phá, lý giải sự tái sinh tinh tế và uyển chuyển của môtíp ấy trong văn học thế giới hiện đại qua một số tác phẩm tiêu biểu. | T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 3(43)/N¨m 2007 Søc sèng cña m« tÝp “t×m kiÕm chÐn th¸nh”trong v¨n häc hiÖn ®¹i Bïi Linh HuÖ (Khoa KH Tù nhiªn&X· héi - §H Th¸i Nguyªn) Với sự xuất hiện gây chấn động văn đàn thế giới gần đây của cuốn Mật mã De Vinci (The De Vinci Code, Dan Brown), chủ đề “tìm kiếm Chén Thánh” (Grail quest) mới được đông đảo người đọc ngoài châu Âu biết đến. Nhưng ngay trong thế giới văn học phương Tây, dẫu đã rất quen thuộc, người ta vẫn chưa có lời cuối cùng về môtíp này bởi khả năng khuấy động nhiều hướng kiến giải và vận dụng khác nhau trong giới phê bình và sáng tác của nó. Bài viết xin đưa ra một cái nhìn khái quát, hệ thống về lịch sử nghiên cứu nguồn gốc, ý nghĩa của môtíp “tìm kiếm Chén Thánh”, từ đó khám phá, lý giải sự tái sinh tinh tế và uyển chuyển của môtíp ấy trong văn học thế giới hiện đại qua một số tác phNm tiêu biểu. Trước hết cần lưu ý rằng, trong văn học - biểu tượng “Chén Thánh” và môtíp cốt truyện “tìm kiếm Chén Thánh” gắn bó chặt chẽ không thể tách rời và gần như đồng nhất. Nếu có ai đó nhắc đến Chén Thánh, một người châu Âu sẽ liên tưởng ngay đến cốt truyện bất hủ về cuộc tìm kiếm biểu tượng siêu phàm ấy. Trong nhiều hướng khám phá nguồn gốc và ý nghĩa của môtíp này, nổi lên hai quan điểm tiêu biểu nhất. Đại diện cho quan điểm thứ nhất - Roger Sherman Loomis, Alfred Nutt, Jessie Weston cho rằng mô típ này có khởi nguồn từ văn học trung cổ xứ Wales và những chất liệu văn học Ailen, với dấu vết rõ nhất là tác phNm Blan người được ban phước của Mabinogion. Quan điểm thứ hai, xuất phát từ hướng nghiên cứu ảnh hưởng của đạoThiên Chúa với văn học – một đặc điểm lớn trong văn học phương Tây, khẳng định: đây là một biểu tượng Kitô giáo thuần tuý với bằng chứng là hình ảnh Chén Thánh trên những bức tranh tường có từ thế kỉ XII. Sau nhiều cuộc tranh luận, các học giả ngày nay chấp nhận cả hai giả thuyết: Chén Thánh là biểu tượng có xuất phát từ huyền thoại và văn học dân gian Xentơ cũng như cả từ truyền thống, lịch sử đạo Thiên .
