Bài viết phân tích hiện trạng khai thác và sử dụng tài nguyên khu vực vịnh Tiên Yên. Qua đó đề xuất và thực hiện các giải pháp sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường khu vực vịnh Tiên Yên nhằm định hướng phân vùng chức năng sử dụng bền vững tài nguyên. | 34(4), 486-494 Tạp chí CÁC KHOA HỌC VỀ TRÁI ĐẤT 12-2012 ĐỊNH HƯỚNG PHÂN VÙNG CHỨC NĂNG SỬ DỤNG BỀN VỮNG TÀI NGUYÊN - MÔI TRƯỜNG VỊNH TIÊN YÊN HOÀNG VĂN TUẤN1, TRẦN ĐĂNG QUY2, NGUYỄN VĂN VƯỢNG2, MAI TRỌNG NHUẬN2 Email: tuanhvdmt@ 1 Trung tâm Nghiên cứu Biển và Đảo (SIREC) - Đại học Quốc gia Hà Nội 2 Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội Ngày nhận bài: 12 - 9 - 2012 1. Mở đầu Vịnh Tiên Yên nằm ở phía đông bắc của tỉnh Quảng Ninh, là một vịnh biển lớn và tương đối kín, phía tây vịnh là địa phận các huyện Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà, Móng Cái, phía đông và đông nam vịnh được bao bọc bởi dãy đảo chắn Cái Bầu Vĩnh Thực. Sự che chắn của dãy đảo này đã tạo nên môi trường vịnh tương đối yên tĩnh phía trong, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình lắng đọng trầm tích hạt mịn cùng vật chất đi kèm, đồng thời đóng vai trò như một barie tự nhiên ngăn cản sự phát tán và đồng hóa vật chất từ vùng biển bên ngoài. Đây là nguyên nhân quan trọng dẫn đến sự ô nhiễm các nguyên tố As, Hg, Pb, Cu, Zn, Mo, Cr, Cd trong trầm tích tầng mặt và bãi triều [1, 12], ô nhiễm các hợp chất hữu cơ bền vững trong trầm tích [6]. Cường độ hoạt động tàu thuyền trên vịnh cao đã làm cho nước vịnh bị ô nhiễm dầu và có nguy cơ ô nhiễm Pb [8]. Các kết quả trước đây đã khẳng định địa hóa môi trường đóng vai trò quan trọng cho sự tồn tại và phát triển của các loài hải sản có giá trị kinh tế cao của vịnh như Sá sùng, Bông thùa, Sò huyết, Ngao [3, 4, 6, 12]. Hệ sinh thái rừng ngập mặn (RNM) phát triển mạnh trên các bãi triều phía tây của vịnh đóng vai trò chính cung cấp vật chất hữu cơ (VCHC) cho các hệ sinh thái khác của vịnh [10]. RNM là nơi cư trú, nơi kiếm ăn, nơi sinh sản và nuôi dưỡng ấu trùng của nhiều loài động vật thủy sinh nên vịnh Tiên Yên là một thủy vực thuận lợi cho sự phát triển của các loài, các hệ sinh thái đới bờ và có mức độ đa dạng sinh học cao. Sự tích lũy cao các nguyên tố trong trầm tích phản ánh chức năng lưu giữ và phân hủy độc tố của RNM ven vịnh. Bên cạnh đó,
