Ngày nay, khi nhắc đến Hàm Rồng, người ta thường chỉ nhớ đến những chiến tích trong cuộc chiến chống Pháp, chống Mỹ để bảo vệ chiếc cầu bắc qua dòng sông Mã. Hàm Rồng nay là địa danh hành chính để chỉ một phường thuộc thành phố Thanh Hóa. | L˚ Th Th o: Vši suy ng m v giŸ tr . VÀI SUY NGẪM VỀ GIÁ TRỊ LỊCH SỬ - VĂN HÓA ĐẶC BIỆT CỦA HÀM RỒNG, XỨ THANH 66 LÊ TH TH O* gày nay, khi nhắc đến Hàm Rồng, người ta thường chỉ nhớ đến những chiến tích trong cuộc chiến chống Pháp, chống Mỹ để bảo vệ chiếc cầu bắc qua dòng sông Mã. Hàm Rồng nay là địa danh hành chính để chỉ một phường thuộc thành phố Thanh Hóa. Tuy nhiên, xét về phương diện địa - lịch sử, địa - văn hóa, không gian văn hóa Hàm Rồng rộng lớn hơn nhiều so với địa danh hành chính. Đó là một cảnh quan rộng lớn từ Dương Xá, với dãy núi Đông Sơn chạy men theo bờ Nam sông Mã đến gần làng Nam Ngạn (phía Đông- Bắc); vượt qua bờ Bắc đến phía Tây vùng đất Cổ Đằng (nay thuộc huyện Hoằng Hóa); vòng lại bờ Nam ở Bến Ngự, núi Mật, đến núi Nhồi, Rừng Thông (phía Tây - Nam). Ở đây từ cảnh quan sinh thái đến các giá trị lịch sử - văn hóa đều có nhiều yếu tố mang tính đại diện, là tinh hoa không chỉ của văn hóa xứ Thanh mà cả Việt Nam. Cha ông ta đã đúc kết: “Tinh hoa trời đất tụ thành sông núi, tinh hoa sông núi hun đúc thành thánh thần”1. Hàm Rồng trở thành vùng đất đẹp và thiêng vì hội tụ được tinh hoa của đất trời. Cảnh sơn thủy hữu tình khắp Việt Nam không ít nhưng hiếm có một nơi nào, ngay giữa châu thổ, cận kề đô thị vẫn có núi rộng, sông dài, và thế núi, dòng sông tạo thành một vẻ thiêng liêng, kỳ thú đặc biệt như Hàm Rồng. Mạch núi Rồng (hay còn gọi là núi Đông Sơn, Trường Sơn.) bắt nguồn từ Dương Xá, men theo sông Mã uốn lượn nhấp nhô thành hình rồng 99 N * Đ i h c Văn hoá, Th thao và Du l ch Thanh Hoá khúc (99 thực ra là con số thiêng mang tính phiếm chỉ/ước lệ), đến đoạn cầu Hàm Rồng ngày nay thì đột khởi thành hình đầu rồng có đủ cả mắt rồng (Long Quang), hàm rồng (Long Hạm), mũi rồng (Long Tỷ). Bên kia sông là ngọn núi Nít (núi Ngọc) đứng riêng lẻ, tạo thành hình rồng vờn ngọc. Ở nước ta không ít địa danh gắn với hình rồng, nhưng thế núi tạo thành hình một con rồng toàn vẹn đang vờn ngọc như ở Hàm Rồng Thanh Hóa là độc nhất vô nhị. Tương
