Tứ pháp là một tục thờ mang yếu tố bản địa Việt, có sự kết hợp với tôn giáo - tín ngưỡng ngoại nhập (Hindu giáo và Phật giáo nguyên thủy.), với vùng Dâu (Bắc Ninh) là trung tâm, sau đó, lan tỏa xuống phía Nam, tới nhiều khu vực khác ven sông Hồng, sông Đáy. Theo nhận thức chung, hệ Tứ pháp gồm: Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện. Từ trường hợp chùa Bà Đanh (Hà Nam), cùng một số di tích liên quan, tác giả khẳng định: hiện tượng thờ Pháp Phong tại chùa Bà Đanh là một trường hợp "hoá thạch ngoại biên" của tục thờ Pháp Phong và Tứ pháp trong lịch sử. Qua đó, đưa ra một giả thiết để làm việc là: Hệ Tứ pháp khởi nguyên có thể bao gồm: Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Phong. | Mai KhŸnh: V m t ng“i ch•a th PhŸp Phong VỀ MỘT NGÔI CHÙA THỜ PHÁP PHONG 76 MAI KHÁNH TÓM TẮT Tứ pháp là một tục thờ mang yếu tố bản địa Việt, có sự kết hợp với tôn giáo - tín ngưỡng ngoại nhập (Hindu giáo và Phật giáo nguyên thủy.), với vùng Dâu (Bắc Ninh) là trung tâm, sau đó, lan tỏa xuống phía Nam, tới nhiều khu vực khác ven sông Hồng, sông Đáy. Theo nhận thức chung, hệ Tứ pháp gồm: Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện. Từ trường hợp chùa Bà Đanh (Hà Nam), cùng một số di tích liên quan, tác giả khẳng định: hiện tượng thờ Pháp Phong tại chùa Bà Đanh là một trường hợp "hoá thạch ngoại biên" của tục thờ Pháp Phong và Tứ pháp trong lịch sử. Qua đó, đưa ra một giả thiết để làm việc là: Hệ Tứ pháp khởi nguyên có thể bao gồm: Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Phong. Từ khóa: chùa Bà Đanh; Tứ pháp; Pháp Phong. ABSTRACT Four Gods Worship is a Vietnam native belief elements, combined with the religious - exotic beliefs (Hinduism and primitive Buddhism.), with the Dau region (Bac Ninh province) is the center, after that spread southward, to many other areas along the Red river, Day river etc. According to general perception, Four Gods Worship system, including gods of Cloud, Rain, Storm, and Thunder. From Ba Danh pagoda case (Ha Nam province), and some relics related, the author argues that the phenomenon of worshipping Wind God at Ba Danh pagoda is a case of "fossil periphery" of the Wind God and Four Gods Worship in history. Thereby, giving a working hypothesis is: Four Gods Worship origin may include: Cloud, Rain, Thunder, and Wind. Key words: Bà Đanh pagoda; Four Gods; Wind God. hi chúng tôi nêu ý kiến: Ngoài thờ Phật, Bồ Tát., chùa Bà Đanh (thôn Đinh Xá, xã Ngọc Sơn, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam) còn thờ Pháp Phong (thuộc hệ Tứ pháp) theo kiểu "tiền Phật, hậu Thánh", nhiều người đã ngạc nhiên và không tin, bởi lâu nay, quan niệm phổ biến cho rằng, Tứ pháp gồm Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện. Khi làm hồ sơ đề nghị xếp hạng chùa Bà Đanh là di tích .
