Bài viết điểm tới một số tư liệu của các tác giả xưa và nay ở trong, ngoài nước để đưa ra nhận định và tranh luận về các dòng chảy tín ngưỡng, hình thành gần xa với tục thờ Mẫu của Việt Nam. Bài viết đề cập tới nghi thức “lên đồng”, nội dung bài hát Văn với giá trị văn học qua “văn chầu các Mẫu”, “văn chầu về các Đức thánh, ông Hoàng và cả giá trị âm nhạc liên quan với một số nghệ thuật diễn xướng nghi lễ tổng hợp. | Ki u Thu Ho ch: i tho i v i hŸt Ch u v n. 58 ĐỐI THOẠI VỚI HÁT CHẦU VĂN VÀ LÊN ĐỒNG Ở VIỆT NAM . KI U THU HO CH TÓM TẮT Bài viết điểm tới một số tư liệu của các tác giả xưa và nay ở trong, ngoài nước để đưa ra nhận định và tranh luận về các dòng chảy tín ngưỡng, hình thành gần xa với tục thờ Mẫu của Việt Nam. Bài viết đề cập tới nghi thức “lên đồng”, nội dung bài hát Văn với giá trị văn học qua “văn chầu các Mẫu”, “văn chầu về các Đức thánh, ông Hoàng và cả giá trị âm nhạc liên quan với một số nghệ thuật diễn xướng nghi lễ tổng hợp. Từ khóa: hát Chầu văn; lên đồng; hầu đồng; đồng bóng; Tứ phủ; Nội đạo tràng; phù thủy; hát Văn. ABSTRACT The paper reviews some materials of past and present, domestic and foreign authors to provide some comments and debates on belief current, formed near and far to mother worship of Vietnam. The author mentionsspiritual medium process, the contents of this belief songs with literature values through "worship letters to mother gods", "worship letters to Deities, King”, and music-related values with the performing arts. Key words: Chau Van singing; Spiritual medium; Medium; Four Palaces; Noi Dao trang; Sorcery; Van singing. 1. Vài trao đổi - đối thoại Hát Văn/hát Chầu văn là một loại hình ca nhạc nghi lễ gắn với tục lên đồng/hầu bóng trong tín ngưỡng Đồng cốt/Vu hích của người Việt, thường diễn ra ở các đền miếu thờ chư vị đức Mẹ, đức Ông. Do vậy, để hiểu rõ loại hình ca nhạc hát Văn thì không thể không làm sáng tỏ một số vấn đề có liên quan đến tín ngưỡng Đồng Cốt, như là một tiền đề khoa học có tính tất yếu, quan trọng. Theo đó, chúng tôi đã lần lượt trình bày những tư liệu trong ngoài nước có liên quan đến tín ngưỡng Đồng Cốt/Vu Hích, Shaman giáo - là những loại hình tín ngưỡng cổ xưa có yếu tố lên đồng. Chúng tôi đã cố gắng tìm tòi, cung cấp một nguồn tư liệu khá đa dạng, từ các văn bản Hán Nôm đến các sách báo tiếng Việt, từ những điều tra thực tiễn “thực mục sở thị” đến những công trình chuyên khảo về tín ngưỡng đồng
