Dưới ánh sáng của Ngôn ngữ học tri nhận, ẩn dụ ý niệm NGƯỜI PHỤ NỮ LÀ MÓN ĂN trong tiếng Việt phản ánh khá rõ nét đặc trưng tư duy và văn hóa của người Việt. Xem xét trên miền nguồn, miền món ăn gồm các tiểu miền tên gọi món ăn, mùi vị món ăn, hoạt động của con người với món ăn, cảm nhận của con người với món ăn. Mỗi tiểu miền phản ánh đặc điểm nhận thức phong phú, đa dạng của người Việt về các phương diện liên quan đến món ăn trong cuộc sống. | TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC TÂN TRÀO ẨN DỤ Ý NIỆM “NGƯỜI PHỤ NỮ LÀ MÓN ĂN “ TRONG TIẾNG VIỆT Conceptual metaphor “WOMAN IS FOOD” in Vietnamese TS. Nguyễn Thị Bích Hợp* TÓM TẮT Dưới ánh sáng của Ngôn ngữ học tri nhận, ẩn dụ ý niệm NGƯỜI PHỤ NỮ LÀ MÓN ĂN trong tiếng Việt phản ánh khá rõ nét đặc trưng tư duy và văn hóa của người Việt. Xem xét trên miền nguồn, miền món ăn gồm các tiểu miền tên gọi món ăn, mùi vị món ăn, hoạt động của con người với món ăn, cảm nhận của con người với món ăn. Mỗi tiểu miền phản ánh đặc điểm nhận thức phong phú, đa dạng của người Việt về các phương diện liên quan đến món ăn trong cuộc sống. Miền nguồn món ăn ánh xạ đến miền đích con người tạo nên các ẩn dụ ý niệm CON NGƯỜI LÀ MÓN ĂN, trong đó có một nhóm mang đặc trưng giới tính nữ rõ nét, được xác lập thành ẩn dụ bậc dưới NGƯỜI PHỤ NỮ LÀ MÓN ĂN. Hệ thống ý niệm của ẩn dụ này bao gồm: Ngoại hình phụ nữ là hình thức món ăn; Đặc điểm phụ nữ là đặc điểm món ăn; Hoạt động với phụ nữ là hoạt động với món ăn; Thân phận phụ nữ là loại món ăn. Ẩn dụ ý niệm này thể hiện rõ nét vai trò, vị trí quan trọng của người phụ nữ trong cuộc sống, tâm thức cũng như tư duy ngôn ngữ dân tộc Việt Nam. Từ khóa: tri nhận, ẩn dụ, ý niệm, món ăn, phụ nữ. ABSTRACT In the light of cognitive linguistics, conceptual metaphor WOMAN IS FOOD in Vietnamese language clearly reflects the thinking and features of Vietnamese culture. Consideration on the source domain, food domain includes sub-domain: name of food, taste of the food, the activities of people with food, thoughts of humans with food. Each sub-domain reflects the rich diversity of Vietnamese on the aspects related to the food of life. Sources domain food mapped to the target domain of human created conceptual metaphor PEOPLE ARE FOOD, including a group which has female specific characteristics in nature, is set into conceptual metaphor WOMAN IS FOOD. The system of metaphorical concepts includes: Appearance of women is a form of food; Characteristics of women is .
