Bài tham luận tập trung làm sáng tỏ hai vấn đề cơ bản: Đại học Đông Dương - điểm sáng đào tạo trí thức có trình độ cao; những nghiên cứu xung quanh đội ngũ trí thức Đại học Đông Dương: sự hình thành, cơ cấu, những đóng góp, vị trí trong tầng lớp trí thức và lịch sử Việt Nam thời thuộc địa | ĐẠI HỌC ĐÔNG DƢƠNG VỚI SỰ HÌNH THÀNH ĐỘI NGŨ TRÍ THỨC MỚI Ở VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỶ XX Nguyễn Kim Dung* Đại học Đông Dương là sự phản ánh sinh động mô hình giáo dục đại học Pháp ở Việt Nam thời thuộc địa. Là một trung tâm học thuật lớn ở Việt Nam nói riêng và ở Viễn Đông nói chung đương thời, trong gần 40 năm hoạt động, Đại học Đông Dương đã đào tạo được một đội ngũ trí thức mới có trình độ cao. Đội ngũ trí thức này có những đóng góp lớn vào công cuộc hiện đại hóa đất nước và phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam đầu thế kỷ XX. Như trên đã khái quát, bài tham luận tập trung làm sáng tỏ hai vấn đề cơ bản: Đại học Đông Dương - điểm sáng đào tạo trí thức có trình độ cao; những nghiên cứu xung quanh đội ngũ trí thức Đại học Đông Dương: sự hình thành, cơ cấu, những đóng góp, vị trí trong tầng lớp trí thức và lịch sử Việt Nam thời thuộc địa. 1. Đại học Đông Dƣơng đào tạo trí thức trình độ cao của Việt Nam thời thuộc địa Ngày 16-5-1906, Toàn quyền Paul Beau ký Nghị định 1514a thành lập trường đại học đầu tiên của Việt Nam cũng là của Đông Dương. Nghị định quy định rõ: (Đại học Đông Dương) được thành lập ở Đông Dương dưới tên gọi trường đại học, một tập hợp các khóa đào tạo đại học cho các sinh viên xứ thuộc địa và các nước láng giềng. Cơ sở đào tạo có nhiệm vụ phổ biến ở Viễn Đông, chủ yếu thông qua tiếng Pháp, những kiến thức về các ngành khoa học và các phương pháp châu Âu. Trường đại học có thể kết hợp với các cơ sở nghiên cứu và giảng dạy đã hoặc sẽ thành lập ở thuộc địa. Trường Đại học đặt dưới quyền trực tiếp của Toàn quyền Đông Dương. Theo Nghị định thành lập, trường Đại học Đông Dương sẽ đóng hai vai trò cơ bản: (1) trung tâm đào tạo đại học - bậc đào tạo cao nhất của hệ thống giáo dục Pháp; (2) trung tâm nghiên cứu khoa học và phổ biến tri thức khoa học Tây phương ở Viễn Đông. Đại học Đông Dương là trường đại học đa ngành. Đại học Đông Dương gồm các trường: Cao đẳng Luật và Pháp chính, Cao đẳng Y - Dược, Cao đẳng Công chính, Cao đẳng Văn chương, Cao đẳng Khoa học,
