Hợp chất mới 1α, 13β, 14α-trihydroxy-3β-benzoyloxy-7β-metoxy-9β, 15β-diacetoxyjatrophan-5,11E-dien (1), và hai hợp chất được biết đến poly-O-acylated jatrophan diterpenoids (2, 3) đã được phân lập và xác định từ Euphorbia tithymaloides (P.). Cấu trúc của họ đã được làm sáng tỏ bằng phương pháp quang phổ và so sánh với các dữ liệu được báo cáo. Hợp chất 1 cho thấy độc tính tế bào tốt đối với bốn dòng ung thư. | TẠP CHÍ HÓA HỌC 54(3) 274-279 THÁNG 6 NĂM 2016 DOI: DITERPENOID MỚI ĐƯỢC PHÂN LẬP TỪ CÂY THUỐC GIẤU EUPHORBIA TITHYMALOIDES (P.) Cầm Thị Ính1*, Nguyễn Thị Hồng Vân1, Phạm Minh Quân1, Trần Thị Quỳnh Trang1, Trịnh Anh Viên2, Nguyễn Thị Thủy1, Đỗ Thị Thảo3 Viện Hoá học các Hợp chất Thiên nhiên, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam 1 Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh Cơ sở Thanh Hóa 2 3 Viện Công nghệ sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam Đến Tòa soạn 21-12-2015; Chấp nhận đăng 10-6-2016 Abstract A new compound 1α,13β,14α-trihydroxy-3β-benzoyloxy-7β-methoxy-9β,15β-diacetoxyjatrophan-5,11E-dien (1), and two known compounds poly-O-acylated jatrophan diterpenoids (2, 3) were isolated and identified from Euphorbia tithymaloides (P.). Their structures were elucidated by spectroscopic methods and comparison with the reported data. Compound 1 showed good cytotoxicity against four cancer lines. Keywords. Euphorbia tithymaloides, poly-O-acylated jatrophan diterpenoids. 1. MỞ ĐẦU Cây Thuốc giấu hay còn được gọi là Dương san hô (Euphorbia tithymaloides (P.), họ Euphorbiaceae) là một loài cây bụi có nguồn gốc từ Châu Phi, Châu Mỹ. Trong dân gian ở Việt Nam thường dùng để chữa trị mụn nhọt, lở loét, giải nhiệt, chống ung thư, chống viêm [1, 2]. Những nghiên cứu trước đây về thuốc giấu đã phân lập được các hợp chất 6,7dimethoxy coumarin, 3,3’,4’-tri-O-methoxy ellagic axit, methyl gallat và uracil [3]. Các phần cặn chiết etanol tổng, metanol tổng, cặn nước của loài này thể hiện hoạt tính gây độc tế bào ung thư hướng đích rất rõ ràng đối với tế bào ung thư phổi LU-1 [3]. Bài báo này công bố kết quả phân lập và xác định cấu trúc hóa học của 3 hợp chất poly-Oacylated jatrophan diterpen từ loài E. tithymaloides trong đó có một chất mới là 1α,13β,14α-trihydroxy3β-benzoyloxy-7β-methoxy-9β,15βdiacetoxyjatrophan-5,11E-dien (1). MS: Electron Spray Ionization-Mass Spectra) được đo trên máy AGILENT 1200 LC-MSD Trap .
