Chi zephyranthes herb ở Việt Nam có 3 loài: Tóc tiên hồng, tóc tiên hồng to, tóc tiên trắng herb. Sự khác biệt về đặc điểm hình thái và giải phẫu là sở để định danh và kiểm nghiệm vi học của dược liệu, nhưng chỉ có vài tài liệu mô tả đặc điểm hình thái vi chưa có tài liệu nào nghiên cứu cấu trúc giải phẫu của 3 loài trên. Bài viết nhằm trình bày rõ đặc điểm thực vật học ba loài trong chi zephyranthes herb họ thủy tiên (amaryllidaceae) ở Việt Nam. | Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC BA LOÀI TRONG CHI ZEPHYRANTHES HERB. HỌ THỦY TIÊN (AMARYLLIDACEAE) Ở VIỆT NAM Nguyễn Thị Hương Miên*, Nguyễn Thị Thu Hằng* TÓM TẮT Mở đầu: Chi Zephyranthes Herb. ở Việt Nam có 3 loài: Tóc tiên hồng (Zephyranthes rosea (Spreng.) Lindl.), Tóc tiên hồng to (Zephyranthes carinata Herb.), Tóc tiên trắng (Zephyranthes candida (Lindl.) Herb.(1). Ba loài trên có tác dụng kháng virus, kháng viêm, kháng acetylcholinesterase(3,6,7). S khác biệt về đặc điểm hình thái và giải phẫu l| c sở để định danh và kiểm nghiệm vi học c a ược liệu, nhưng chỉ có vài tài liệu mô tả đặc điểm hình th{i v| chưa có t|i liệu nào nghiên cứu cấu trúc giải phẫu c a 3 loài trên. Mục tiêu: Nghiên cứu đặc điểm th c vật học ba loài thuộc chi Zephyranthes Herb. ở Việt Nam nhằm góp phần định danh và kiểm nghiệm vi học c a ược liệu. Phương pháp nghiên cứu: Thu thập mẫu c}y tư i c a 3 lo|i thuộc chi Zephyranthes Herb. Phân tích, mô tả và chụp h nh c{c đặc điểm hình th{i. X{c định tên khoa học bằng c{ch so s{nh đặc điểm hình thái với các tài liệu(1,2,4,8). Rễ, vảy hành, phiến l{ được cắt thành lát mỏng, nhuộm bằng thuốc nhuộm son phèn và lục io . C{c đặc điểm giải phẫu rễ, vảy hành, phiến l{ được phân tích, mô tả và chụp hình chi tiết. Kết quả: Đặc điểm hình thái: Ba loài Tóc tiên khác nhau ở k ch thước v| độ dày phiến lá; vị trí trục cụm hoa, đường kính hoa nở, màu sắc hoa, chiều cao ống bao hoa; màu sắc và chiều dài chỉ nhị, k ch thước bao phấn và hạt phấn; màu sắc v| k ch thước đầu nhụy. Đặc điểm giải phẫu: Ba loài trên khác nhau ở số mạch gỗ trong 1 bó dẫn ở vảy hành; số bó dẫn và mô mềm vỏ ở rễ; s phân bố lỗ khí và hình dạng lớp cutin, vị trí lớp mô mềm chứa lục lạp. k ch thước tinh thể calci oxalat, số lượng bó dẫn và hình dạng vi phẫu c a phiến lá. Kết luận: Nh ng điểm kh{c iệt về h nh th{i v| cấu tr c giải phẫu c a 3 lo|i thuộc chi Zephyranthes Herb. góp phần định anh v| kiểm nghiệm vi học ược liệu 3 lo|i .
