Những điều kiện tự nhiên, chính trị và xã hội ở Đàng Trong trước đây và Nam Kỳ sau này đã góp phần tạo nên tại đây một nền nông nghiệp mới và một tầng lớp nông dân mới. Qua một số tác giả trong và ngoài nước kể từ đầu thế kỷ XX tới nay, bài viết tìm hiểu những ảnh hưởng của các điều kiện trên đối với việc hình thành đặc điểm tính cách ứng xử của người nông dân châu thổ sông Cửu Long. | 177 CHUYÊN MỤC SỬ HỌC - NHÂN HỌC - NGHIÊN CỨU TÔN GIÁO NHỮNG ĐIỀU KIỆN HÌNH THÀNH ĐẶC ĐIỂM TÍNH CÁCH ỨNG XỬ CỦA NGƯỜI NÔNG DÂN CHÂU THỔ SÔNG CỬU LONG (PHÂN TÍCH QUA MỘT SỐ TÁC GIẢ TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC KỂ TỪ ĐẦU THẾ KỶ XX TỚI NAY) NGUYỄN NGHỊ Những điều kiện tự nhiên, chính trị và xã hội ở Đàng Trong trước đây và Nam Kỳ sau này đã góp phần tạo nên tại đây một nền nông nghiệp mới và một tầng lớp nông dân mới. Qua một số tác giả trong và ngoài nước kể từ đầu thế kỷ XX tới nay, bài viết tìm hiểu những ảnh hưởng của các điều kiện trên đối với việc hình thành đặc điểm tính cách ứng xử của người nông dân châu thổ sông Cửu Long. 1. MỞ ĐẦU Có thể nói, tính cách ứng xử của một con người, của một tập thể hay tầng lớp xã hội, tại một nơi nhất định, trong những điều kiện nhân sinh nhất định, là kết tinh của một truyền thống gồm những kinh nghiệm, những chọn lựa, Nguyễn Nghị. Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ. Bài viết này được thực hiện trong khuôn khổ đề tài Nhận diện những mô thức ứng xử kinh tế của nông hộ châu thổ sông Cửu Long ngày nay (chủ nhiệm: Trần Hữu Quang), mã số , được tài trợ bởi Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia (NAFOSTED). những phản ứng được truyền lại từ đời này sang đời khác. Dĩ nhiên, không phải là sự kết tinh máy móc, cũng không phải là những truyền thống được duy trì nguyên xi, loại bỏ tự do và mọi sáng kiến của con người. Nhà sử học Lê Thành Khôi khẳng định: “Lịch sử con người luôn chịu ảnh hưởng bởi nơi họ sinh sống, vị trí của họ trong thế giới, tính chất của đất đai và môi trường khí hậu [ ]. Nhưng thật sai lầm nếu rút ra những kết luận có tính chất địa chính từ tầm quan trọng của môi trường thiên nhiên Cũng một địa điểm có thể tạo ra nhiều khả năng và các dân cư trên 178 NGUYỄN NGHỊ – NHỮNG ĐIỀU KIỆN HÌNH THÀNH ĐẶC ĐIỂM cùng một lãnh thổ lại phản ứng khác nhau: người Chăm và người Việt nối tiếp nhau định cư trên bờ biển miền Trung Việt Nam, cùng làm nghề trồng lúa, nhưng người Chăm trở nên giàu có nhờ nền thương mại .
