Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân Trần Đình Hượu (1926-1995) là người mở đường nghiên cứu Nho giáo và xác định những ảnh hưởng Nho giáo trong xã hội Việt Nam giai đoạn nửa sau thế kỷ XX. Lấy Nho giáo làm hệ qui chiếu, Trần Đình Hượu đã khảo sát từ các tác gia cụ thể, điển hình, đến các chủ điểm có tính khái quát cao như vấn đề phân kỳ văn học sử, ảnh hưởng của Nho giáo tới văn học, xác định đặc điểm “thực tại, cái thực và vấn đề chủ nghĩa hiện thực trong văn học Việt Nam trung cận đại”. | 41 TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 7 (203) 2015 Tưởng niệm 20 năm ngày mất Giáo sư Trần Đình Hượu (1995 - 2015) TIẾP NHẬN TƯ TƯỞNG TRẦN ĐÌNH HƯỢU VỀ NGHIÊN CỨU NHO GIÁO NGUYỄN HỮU SƠN Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân Trần Đình Hượu (1926-1995) là người mở đường nghiên cứu Nho giáo và xác định những ảnh hưởng Nho giáo trong xã hội Việt Nam giai đoạn nửa sau thế kỷ XX. Lấy Nho giáo làm hệ qui chiếu, Trần Đình Hượu đã khảo sát từ các tác gia cụ thể, điển hình, đến các chủ điểm có tính khái quát cao như vấn đề phân kỳ văn học sử, ảnh hưởng của Nho giáo tới văn học, xác định đặc điểm “thực tại, cái thực và vấn đề chủ nghĩa hiện thực trong văn học Việt Nam trung cận đại”. Những suy tư, trăn trở của nhà nghiên cứu Trần Đình Hượu về khả năng phát triển xã hội trong mối liên hệ với quá khứ, đã cảnh tỉnh những di họa của Nho giáo và trách nhiệm về hiện tình đất nước. Giáo sư Trần Đình Hượu là nhà nghiên cứu và giảng dạy lịch sử tư tưởng văn hóa - văn học nghệ thuật Việt Nam và phương Đông nổi tiếng, có uy vọng và ảnh hưởng sâu sắc với nhiều thế hệ sinh viên ngành văn cũng như trong giới học thuật và nhiều bộ môn khoa học xã hội khác. Ngoài các công trình nghiên cứu chuyên sâu đã được xuất bản, ngay các bài giảng của ông cũng được môn đệ ghi chép cẩn thận, truyền thụ rộng rãi và mặc nhiên được coi như những trước thuật của bậc “phu tử”. Đến nay, các công trình nghiên cứu chuyên sâu của ông cơ bản đã được Giáo sư Trần Ngọc Vương tuyển chọn, giới thiệu và xuất Nguyễn Hữu Sơn. Phó Giáo sư tiến sĩ. Viện Văn học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. bản(1), giúp bạn đọc có được cái nhìn tổng thể, toàn diện và hệ thống về chân dung nhà khoa học Trần Đình Hượu, trong đó nổi bật là những đóng góp về nghiên cứu Nho giáo và Nho giáo Việt Nam. 1. NHỮNG THÀNH TỰU TRONG NGHIÊN CỨU VỀ NHO GIÁO Nói riêng trên lĩnh vực nghiên cứu Nho giáo, Trần Đình Hượu đã có được tầm bao quát sâu rộng, trong đó hướng tới lý giải hai vấn đề đặc biệt quan trọng: Nho giáo có là tôn giáo không và bản chất Nho .
