Hiện nay có nhiều loại chế phẩm hormon được sử dụng trong sinh sản nhân tạo cá. Tuy nhiên, có thể chia thành 3 nhóm chế phẩm hormon chính được sử dụng trong sinh sản nhân tạo cá, đó là: các loại kích dục tố, hormon gây phóng thích kích dục tố (GnRH) và hormon steroid. Bài tổng quan này nhằm tổng kết thực tiễn và cập nhật những tiến bộ việc sử dụng các chế phẩm hormon trong sinh sản nhân tạo cá ở trong nước và trên thế giới. | Taïp chí Khoa hoïc - Coâng ngheä Thuûy saûn Soá 3/2012 VAÁN ÑEÀ TRAO ÑOÅI SỬ DỤNG CÁC CHẾ PHẨM HORMON TRONG SINH SẢN NHÂN TẠO CÁ THE USE OF HORMONES IN FISH REPRODUCTION Phạm Quốc Hùng1 Ngày nhận bài: 29/6/2012; Ngày phản biện thông qua: 30/7/2012; Ngày duyệt đăng: 12/9/2012 TÓM TẮT Hiện nay có nhiều loại chế phẩm hormon được sử dụng trong sinh sản nhân tạo cá. Tuy nhiên, có thể chia thành 3 nhóm chế phẩm hormon chính được sử dụng trong sinh sản nhân tạo cá, đó là: (1) các loại kích dục tố, (2) hormon gây phóng thích kích dục tố (GnRH) và (3) hormon steroid. Bài tổng quan này nhằm tổng kết thực tiễn và cập nhật những tiến bộ việc sử dụng các chế phẩm hormon trong sinh sản nhân tạo cá ở trong nước và trên thế giới. Từ khóa: hormon, sinh sản cá, kích dục tố ABSTRACT Up to now, there are many hormone products used in fish reproduction, but they can be formed as three types of hormone commonly used in fish reproduction: (1) Pituitary gonadotropines, (2) Brain Gonadotropin-Releasing Hormone (GnRH) and (3) Gonad steroid hormones. This article aims to review and update the practical use of those hormones in fish reproduction in Vietnam and the world as well. Key words: hormon, fish reproduction, gonadotropin I. MỞ ĐẦU Trong nuôi trồng thủy sản (NTTS), việc sử dụng hormon là rất cần thiết, không chỉ áp dụng cho những loài không sinh sản trong điều kiện nuôi nhốt, mà còn cho cả những đối tượng có thể đẻ tự nhiên trong điều kiện nhân tạo nhằm đạt được tối đa sức sinh sản thực tế cũng như hạn chế cá đẻ rải rác, khó quản lý. Ở một số loài cá khi quá trình tích lũy noãn hoàng kết thúc, tuyến sinh dục không tiếp tục phát triển để đạt đến trạng thái thành thục và đẻ trứng, buồng trứng sau đó bị thoái hóa và có thể chết trước mùa sinh sản. Vì vậy dùng hormon kích thích cho đẻ có thể hạn chế tỷ lệ tử vong. Một số loài có sự lệch pha về độ thành thục giữa các cá thể và giới tính nên dùng hormon có thể thúc đẻ để thu được sản phẩm sinh dục đồng thời trong điều kiện thụ tinh nhân .
