Nội dung bài báo gồm 3 phần. Phần 1: Mở đầu, phần 2: Cơ sở lí thuyết Đại số gia tử trong điều khiển trình bày tóm tắt về lí thuyết ĐSGT và mô hình điều khiển dựa trên ĐSGT. Phần 3: Điều khiển hệ thống Koester, một hệ thống điều khiển lưu lượng và mức nước, phương pháp điều khiển mờ đối tượng này, một đối tượng điều khiển thuộc Phòng thí nghiệm trọng điểm “Công nghệ Mạng & Đa phương tiện” của Viện Công nghệ thông tin. | TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Tập 48, số 6, 2010 Tr. 11-25 ĐIỀU KHIỂN MỨC NƯỚC SỬ DỤNG ĐẠI SỐ GIA TỬ VŨ CHẤN HƯNG, HOÀNG VĂN TUẤN, VŨ NHƯ LÂN, ĐẶNG THÀNH PHU, NGUYỄN DUY MINH 1. MỞ ĐẦU Lí thuyết lôgic mờ được bắt đầu vào những năm 1960 của thế kỉ trước và được ứng dụng rất mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực của đời sống. Bài toán ứng dụng quan trọng là việc nghiên cứu mô hình hóa và mô phỏng khả năng lập luận của con người để cài đặt trí tuệ của con người vào các thiết bị. Suy luận trên cơ sở logic mờ có tính mềm dẻo và thông minh. Nguồn gốc của tính mềm dẻo chính là khái niệm biến ngôn ngữ với giá trị của biến ngôn ngữ là tập mờ. Các tập mờ được xây dựng trên tập nền có thứ tự chặt nhưng bản thân nó lại có thể không bị ràng buộc gì về thứ tự ngữ nghĩa. Vào những năm 1990, các tác giả [16, 17] đã phát hiện ra rằng: các giá trị của biến ngôn ngữ tạo ra cấu trúc đại số (algebraic structure) và là cấu trúc đại số đầy đủ (Complete Hedge Algebras) [18, 19], thậm chí đủ giàu (a rich enough algebraic structure) [9] để có thể đủ mô tả quá trình suy luận trên cơ sở đảm bảo thứ tự ngữ nghĩa. Những nghiên cứu này có đặc trưng khác biệt so với cách tiếp cận dựa trên tập mờ ở chỗ vai trò của gia tử ngôn ngữ luôn luôn hiện diện (explicit) và được xem như là các toán tử 1-ngôi của đại số. Vì vậy có thể xem như là một tiếp cận tính toán trên từ (word computing) một cách trực tiếp không thông qua bất kì hàm thuộc của nhãn ngôn ngữ như tiếp cận mờ truyền thống. Nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả nước ngoài đã sử dụng hoặc tham chiếu đến lí thuyết ĐSGT như: - Xây dựng họ các tập mờ sao cho thỏa các tiên đề của ĐSGT và xây dựng phương pháp lập luận xấp xỉ [1, 5, 6]; - Bài toán trò chơi trong lĩnh vực xã hội với ma trận định giá với giá trị ngôn ngữ của ĐSGT [2, 3]; - Xây dựng dàn các giá trị chân lí ngôn ngữ dựa trên gia tử và phương pháp lập luận dựa trên logic giá trị chân lí ngôn ngữ với ứng dụng trong trợ giúp quyết định [4, 7]. Riêng đối với bài toán điều khiển, những năm
