Đề tài với mục tiêu nghiên cứu về hình thái học và vi học của cây nữ lang harwicke, phục vụ cho việc định danh và các nghiên cứu tiếp theo cho cây này. Mẫu được quan sát và mô tả trực tiếp trên mẫu cây tươi. Vi phẫu sau khi nhuộm kép và bột rễ, thân, lá được quan sát và mô tả dưới kính hiển vi quang học. | Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011 NGHIÊN CỨU VỀ CÂY NỮ LANG HARWICKE I. KHẢO SÁT THỰC VẬT HỌC CÂY NỮ LANG HARDWICKE (VALERIANA HARDWICKII WALL. VALERIANACEAE) Huỳnh Lời*, Trần Thị Bảo Châu*, Trần Hùng* TÓM TẮT Mục tiêu: Nghiên cứu về hình thái học và vi học của cây Nữ lang harwicke, phục vụ cho việc định danh và các nghiên cứu tiếp theo cho cây này. Phương pháp: Mẫu được quan sát và mô tả trực tiếp trên mẫu cây tươi. Vi phẫu sau khi nhuộm kép và bột rễ, thân, lá được quan sát và mô tả dưới kính hiển vi quang học. Kết quả: Hình thái học thực vật và sinh thái của cây Nữ lang hardwicke đã được mô tả và cho thấy mẫu thu hái phù hợp với tài liệu đã công bố, các bộ phận đặc biệt là hoa được ghi nhận rõ ràng. Vi phẫu cắt ngang của rễ, thân, lá cho thấy: rễ có lông hút, nội bì có đai caspary, liber cấp 2 và gỗ cấp 2, đặc biệt gỗ 2 chiếm tâm. Thân rỗng với lông tiết chân đơn bào đầu đa bào với số lượng và cách sắp xếp ở đầu khác nhau, nội bì có đai caspary, libe cấp 2 và gỗ cấp 2 tạo thành vòng liên tục, libe cấp 1 và gỗ cấp 1 xếp thành từng bó. Trong vi phẫu lá có lông che chở ở lá non thường đơn bào, ở lá già thường đa bào, bó libe gỗ với libe ở phía ngoài, gỗ ở phía trong. Ở thân, có lông che chở, nội bì đai caspary, các bó gỗ cấp 1. Các cấu tử có trong bột rễ bao gồm mảnh mô mềm, lông hút, mạch mạng, mạch xoắn, hạt nhựa. Bột thân gồm có các cấu tử: mảnh mô mềm, đám tế bào mô cứng, sợi mô cứng, mạch mạng, mạch vòng, mạch xoắn, mạch điểm, lông tiết chân đơn bào, đầu đa bào, hạt nhựa. Bột lá có những cấu tử sau: mảnh biểu bì mang lỗ khí kiểu hỗn bào, mảnh mô mềm, lông tiết chân đơn bào đẩu đa bào, lông che chở đơn bào và đa bào, mạch xoắn và mạch vòng, hạt nhựa. Kết luận: Các đặc điểm hình thái, giải phẫu học và bột dược liệu của cây Nữ lang hardwicke lần đầu tiên đã được mô tả, các đặc điểm này có thể dùng để kiểm nghiệm bột dược liệu. Từ khóa: Nữ lang hardwicke, Valeriana hardwickii, hình thái thực vật, vi phẫu, đặc điểm bột .
