Bài viết phân tích sự biến đổi giá trị cơ bản của vùng và các vấn đề tồn tại dựa trên nhận thức về các giá trị này trong quá trình phát triển Tây Nguyên; thực trạng phát triển vùng Tây Nguyên trong 30 năm qua; và những giải pháp nhằm góp phần phát triển bền vững vùng Tây Nguyên trong các giai đoạn tiếp theo. | Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 6(91) - 2015 CHÍNH TRỊ - KINH TẾ HỌC Vai trò chủ thể của người nông dân trong lĩnh vực kinh tế Nguyễn Trung Kiên * Bùi Minh ** Tóm tắt: Từ Nghị quyết 26-NQ/TW, nông dân được xác định là lực lượng đóng vai trò chủ thể của quá trình phát triển nông nghiệp, nông thôn. Cùng với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được triển khai sâu rộng trên toàn quốc, người nông dân càng được kỳ vọng lớn. Tuy vậy, chưa có nhiều nghiên cứu cung cấp các dữ liệu thực tế để chứng minh liệu người nông dân có thể đóng vai trò chủ thể được hay không? Hoặc có thể đóng vai trò tới mức nào trong phát triển nông nghiệp, nông thôn Việt Nam. Nghiên cứu này cung cấp một số dữ liệu định lượng cho thấy hình ảnh người nông dân đang loay hoay trong ranh giới nông nghiệp/phi nông nghiệp, còn thiếu sự quyết đoán và sáng tạo trong việc chuyển đổi nghề nghiệp. Bên cạnh đó, bài viết cũng nêu lên sự khác biệt giữa nông dân Miền Bắc và Miền Nam trong bối cảnh nông nghiệp Miền Nam phần nào mang tính chất hàng hóa, trong khi nông nghiệp Miền Bắc còn bị cản trở bởi nông nghiệp sinh tồn. Từ khóa: Nông dân; vai trò chủ thể; hoạt động kinh tế; nông nghiệp. 1. Mở đầu Sau gần 30 năm Đổi mới, nền kinh tế Việt Nam đã chuyển dần từ cơ chế tập trung, bao cấp sang cơ chế thị trường. Mặc dù đã có một bước tiến nhiều mặt, cơ cấu kinh tế Việt Nam vẫn còn nặng về nông nghiệp, trong khi tỷ trọng về công nghiệp, xây dựng và dịch vụ còn nhỏ. Với trên 67% dân số Việt Nam tập trung ở nông thôn, trong đó, đa số hộ gia đình nông thôn vẫn làm nghề nông, lâm nghiệp và thủy sản, sự phát triển của nông nghiệp, nông thôn và nông dân vẫn đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đây cũng là cơ sở thực tiễn của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được triển khai từ năm 2009 (Nghị quyết 491/QĐ-TTg 2009), xem nông nghiệp, nông dân và nông thôn gắn bó chặt chẽ với nhau, và nông dân 34 đóng vai trò chủ thể phát triển .
