Bài viết này bước đầu nhận diện các thành tố chính cấu thành văn hóa biển - đảo, để từ đó có một cái nhìn cụ thể cho công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa biển - đảo trong cuộc sống đương đại. Mời bạn đọc cùng tham khảo. | Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 11(96) - 2015LÝ TRIẾT - LUẬT - TÂM - XÃ HỘI HỌC Nhận diện văn hóa biển - đảo Việt Nam Nguyễn Duy Thiệu * Tóm tắt: Từ lâu, các nhà nghiên cứu đã nói nhiều về văn hóa biển - đảo. Nhưng văn hóa biển - đảo là gì? Các giá trị vật thể, phi vật thể chính của văn hóa biển là gì? Văn hóa biển - đảo được hình thành và hoàn thiện như thế nào? Giữa văn hóa biển đảo và văn hóa nông nghiệp trong nội đồng quan hệ với nhau ra sao? Trong xu hướng phát triển hiện nay văn hóa biển - đảo đang phải đối mặt với các thách thức như thế nào? Bài viết bước đầu nhận diện các thành tố chính cấu thành văn hóa biển - đảo, để từ đó có một cái nhìn cụ thể cho công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa biển đảo trong cuộc sống đương đại. Từ khóa: Văn hóa biển - đảo; giá trị; thuyền bè; ngư cụ; tín ngưỡng cá Ông; Nghinh Ông. 1. Khái lược về biển và văn hóa biển - đảo . Vùng biển - đảo và các cộng đồng dân cư mưu sinh từ biển - đảo ở Việt Nam Việt Nam có đường bờ biển dài km, mở ra 12 hải lý và vùng kinh tế, bao gồm trong đó hòn đảo lớn, nhỏ khác nhau. Dọc theo bờ biển lại có nhiều vũng vịnh vừa đẹp về cảnh quan lại giàu về tiềm năng để phát triển kinh tế - xã hội. Đến nay trong vùng biển nước ta đã phát hiện được loài sinh vật cư trú trong hơn 20 hệ sinh thái điển hình, (với khoảng loài động vật đáy, loài cá, trong đó có trên 100 loài cá kinh tế), có khoảng km2 rạn san hô, thảm cỏ biển, rừng ngập mặn, phân bố rộng khắp từ Bắc vào Nam. Sống gắn bó với hệ sinh thái này là trên loài sinh vật đáy và cá, trong đó có khoảng trên 400 loài cá rạn và nhiều đặc hải sản. Cơ sở tài nguyên thiên nhiên nói trên cung cấp cho vùng biển đặc quyền kinh tế 78 nước ta nguồn lợi hải sản quan trọng với trữ lượng vào khoảng 3,2 - 4,2 triệu tấn (không kể sinh vật vùng triều và cá di cư từ đại dương vào) trong đó khả năng khai thác ổn định từ 1,4 - 1,8 triệu tấn/năm. Các sản phẩm từ thủy sản biển hàng năm cung cấp cho người dân .
